Dẫu lời mẹ chẳng sai nhưng ba anh tôi nhất quyết không chịu để mẹ tiến thêm bước nữa. Họ bảo như thế thật không tốt.
“Mẹ đã có tuổi rồi, cứ sống yên ổn với con cháu là được.”
“Mẹ làm vậy, lối xóm bàn tán. Thật, chúng con cũng thấy mất mặt.”
“Phải đó. Nếu mẹ buồn thì cứ bảo con út nói chuyện cùng là được thôi.”
Mặc những lời của ba anh tôi, mẹ vẫn không phản ứng gì, lẳng lặng vào buồng.
Sau hôm đó khoảng vài ngày, vào buổi trưa nọ đang dùng cơm, mẹ liền hỏi tôi:
“Út này, con nghĩ gì về chuyện mẹ và thầy giáo con?”
“Con không biết nữa.” Tôi đảo mắt, đáp như tránh né vấn đề này.
“Con có nghĩ giống như ba anh con?”
Tôi ngừng ăn. Rõ ràng là tôi cũng cùng suy nghĩ với ba người anh của mình. Tôi biết từ lâu cha không còn yêu mẹ và bà thật ra chẳng có danh phận gì trong gia đình chồng. Nói đơn giản rằng bà không được biết đến với tư cách một người phụ nữ đã có chồng.
Nhưng kỳ thật, tôi vẫn khó chịu trước việc bà sẽ tiến thêm bước nữa, chưa kể đấy lại là thầy giáo tôi. Khi đó, tôi đã mang suy nghĩ ích kỷ: muốn mẹ sống mãi như thế. Vì vậy tôi trả lời chẳng chút ngần ngại:
“Con biết mẹ cô đơn nhưng cứ giống hiện tại vẫn tốt hơn. Con và ba anh cũng không muốn phải có thêm cha dượng.”
Tôi thấy mẹ nhìn mình. Rất lâu. Đôi mắt ấy dường như chẳng hề có cảm xúc nào hoặc cũng có thể bà muốn giấu đi những suy nghĩ thật sự trong mình.
“Mẹ hiểu rồi.”
Mẹ tôi gật đầu mỉm cười, vẫn với dáng vẻ nhẹ nhàng như lúc ban đầu…
Vào buổi chiều hôm đó, tôi thấy thầy đến nhà mình. Thầy và mẹ tôi nói chuyện ở sân sau. Khá lâu. Không như mọi lần, trời chưa tối là thầy đã ra về. Và đấy cũng là lần cuối thầy đến ngôi nhà quạnh quẽ này.
Tôi biết, mẹ đã từ chối ông. Vì lối xóm. Vì những lời bán tán. Vì dòng họ bên nội. Và vì… bốn chúng tôi. Như một lẽ hiển nhiên phải đến, lời dèm pha về mẹ tôi dần dần không còn nữa.
Mọi người bên họ nội và ba anh trai tôi vui vẻ vì điều đó.
Tôi cũng thế.
Nhưng có một thứ đã không còn như xưa. Đó là nụ cười của mẹ. Từ dạo ấy, tôi ít khi thấy mẹ cười.
Nhiều lần, tôi thấy mẹ trầm tư ngồi lặng lẽ bên cửa sổ. Đôi mắt nhuốm đầy mỏi mệt trở nên vô định và hướng về một nơi nào xa xăm. Đôi lần tôi hỏi thì bà lại bảo: “Mẹ nhớ cố hương”. Tôi mỉm cười, lặng im.
Khi chuyện “tái hôn” của mẹ qua đi thì lần lượt ba anh trai tôi lên thành phố học đại học. Rồi tiếp theo đến lượt tôi.
Cái đêm trước ngày tôi đi, mẹ không nói gì lẳng lặng gói gém đồ đạc cho tôi thật cẩn thận. Thế mà ngày đưa tiễn, mẹ chợt nắm chặt tay tôi lúc tôi chuẩn bị lên xe lửa. Không nói gì, bà nhìn tôi buồn da diết. Những giọt nước mắt ứa ra từ các vết chân chim.
Đối diện, mắt tôi đỏ hoe cay xè. Dẫu vậy, tôi vẫn phải buông tay mẹ và bắt đầu chuyến hành trình đầu tiên của đời mình. Tôi nhớ mãi bầu trời hôm ấy. Rạng nắng sáng.
Tôi đặt chân lên thành phố. Ngỡ ngàng với cảnh nhộn nhịp sa hoa của đô thị. Mọi thứ đều rất khác so với quê nội tôi. Tôi được anh hai cho học ở trường cấp III tốt nhất.
Lúc đầu tôi còn lạ lẫm nhưng rồi quen dần với lối sống nhộn nhịp hối hả ở thành thị. Mỗi ngày đều đặn, trước khi ngủ tôi đều gọi điện cho mẹ.
Nghe chất giọng trầm ấm của bà thì lòng tôi bình yên hẳn, bao mệt mỏi như tan biến. Nhưng việc này của tôi chỉ kéo dài hơn một năm. Lên lớp mười một, tôi không còn thói quen gọi điện cho mẹ vào mỗi tối. Vì tôi có nhiều thứ phải làm. Bài vở, học thêm và những cuộc đi chơi với lũ bạn.
Dần dà, một tuần rồi một tháng sau đó là ba bốn tháng tôi mới chợt nhớ và cầm điện thoại lên. Nhiều lần mẹ nói tôi về thăm nhà, tôi gật đầu nhưng rồi lại thất hứa và hẹn lần sau. Và lúc nào mẹ cũng cười, bảo sẽ chờ.
Ngày qua ngày. Tháng qua tháng. Năm qua năm. Có nhiều thứ người ta dần quên lãng. Những cuộc gọi hay những lá thư gần như biến mất.
Tôi và kể cả ba anh.
Vì luôn nghĩ rằng, mẹ vẫn còn đó trong ngôi nhà ấy, chờ chúng tôi về.
Nhưng cho đến một ngày, mọi thứ hoàn toàn thay đổi.
Vào buổi tối nọ, vừa về đến nhà là tôi thấy anh hai chuẩn bị đồ đạc và nói gấp:
“Út, thu xếp quần áo rồi anh em mình về quê ngay.”
“Có chuyện gì vậy anh?”
“Mẹ mất rồi.”
Tôi đứng yên. Cảm tưởng mọi thứ xung quanh đột nhiên biến mất…
---------------------
Đó là ngày rạng nắng sáng. Tôi và ba anh đeo tang, đưa tiễn mẹ về thế giới bên kia. Tôi đi cuối cùng, đầu óc trống rỗng không tồn tại suy nghĩ gì. Chỉ nhớ duy nhất lời kể lại của hàng xóm.
Vài tuần trước, mẹ tôi bất ngờ biến mất. Chẳng ai biết bà đi đâu, ở đâu. Người ta chia nhau đi tìm khắp làng mà không thấy. Nhưng khoảng năm ngày sau, mọi người nhận được tin mẹ tôi trở về cố hương và chết trong rừng.
Ai cũng lấy làm lạ về cái chết của mẹ tôi. Những người bên họ nội nói mẹ tôi già, đầu óc lú lẫn nên nghĩ quẩn tìm cái chết. Ba anh tôi không nói lời nào.
Riêng tôi, hiểu tất cả.
Mẹ tôi tìm đến cái chết là bởi bà muốn được giải thoát. Cuộc đời bà có gì?..
Lúc nhỏ, mẹ tôi chờ đợi ông ngoại.
Khi gặp cha tôi, bà lại chờ ông.
Khi chúng tôi lớn lên, bà tiếp tục đợi với mong mỏi tất cả sẽ quay về.
Và lúc nào, bà cũng luôn chờ hạnh phúc trọn vẹn sẽ đến với mình.
Nhưng, những thứ mà mẹ tôi bỏ cả đời để đợi chờ lại không bao giờ đến bên bà.
Nhìn những giọt nước mắt lăn dài trên gương mặt của ba anh trai và của chính tôi, thiết nghĩ có lẽ đây là sự trừng phạt dành cho chúng tôi.
Những đứa con mang trái tim chỉ biết nhận mà không bao giờ biết cho đi.
Bỗng nhiên tôi nhớ lại câu trả lời của mẹ thuở xưa, khi tôi hỏi lý do vì sao những phi tần luôn tranh giành tình yêu của các đế vương: “Vì họ quá cô đơn”. Cố hương của mẹ tôi là vùng đất cằn cõi như sa mạc. Thỉnh thoảng chỉ có vài trận mưa lớn. Khi nước mưa trút xuống, dù thấm hết vào đất nhưng vẫn không thoả được cơn khát của đất sa mạc. Cũng giống như sự khao khát hạnh phúc của một người phụ nữ có chồng nhiều vợ, chưa bao giờ là đủ…
Năm mười tám, tôi mất mẹ.
Năm mười tám, tôi mới hiểu… Nhiều lúc ta vô tình đánh rơi mất yêu thương ở đâu đó trên chuyến hành trình của cuộc đời. Và khi nhớ ra, quay lại tìm thì đã quá trễ. Có những điều, cuộc sống không cho ta lần thứ hai.
Tôi quyết định mang tro cốt của mẹ rời khỏi đây, nơi mà bà chưa bao giờ hạnh phúc. Lúc còn sống, mẹ tôi đã không ở cạnh cố hương vì vậy tôi muốn lúc chết thân thể bà được về đó…
Ngồi trên xe, tôi ôm hủ cốt mẹ và đưa mắt nhìn lần cuối nơi mình sinh ra. Tôi sẽ không quay lại đây nữa vì người mà tôi muốn gặp đã không còn. Bất chợt, tôi tưởng tượng cảnh vài ngày trược mẹ về lại cố hương rồi chết.
Đôi khi trở về là để ra đi mãi mãi…
Võ Anh Thơ