Nhưng cái án này, thật đúng là làm người ta phải bó taỵ Nhà họ Châu ở phía Tây là nhà giàu nhất huyện, ông chủ đã qua đời, có chàng công tử tên là Châu Trọng Liêm, tuổi còn trẻ mà đã thạo văn sành thơ, nổi danh là "tài tử" Chỉ vì cha Trọng Liêm trước đã sớm lạnh nhạt với con đường sĩ hoạn, khi qua đời dặn lại con chớ tham danh lợi, đừng ra làm quan; thế nên chàng trai này chưa bao giờ tham gia khoa cử, chỉ quản lý việc nhà, trông nom ruộng đất, phụng dưỡng mẹ già. Trình Chính nhậm chức quan huyện tại đây đã nhiều năm, chứng kiến sự khôn lớn của Trọng Liêm yêu thích chàng vì giỏi thơ văn, để kết thành bạn vong niên của chàng. Nhà họ Châu gặp cướp khoảng 4 tháng trước đây, nghe nói nửa đêm có một toán người trèo tường vào, có thể bọn chúng đã dùng hương có thuốc mê làm cho cả nhà mê mệt đi rồi cướp mất cái tráp đựng trang sức của phu nhân (mẹ Trọng Liêm). Họ Châu ra báo quan có nói, những vật khác mất đi không tiếc lắm, chỉ tiếc mỗi chiếc vòng pha lê trong tráp; đó là vật báu vô giá, hy vọng tìm lại được. Thế là, Trình Chính hạ lệnh cho thợ vẽ lại hình trạng chiếc vòng rồi phân phát đi khắp các tiệm cầm đồ và tiệm bán vàng bạc ngọc quí trong vòng một trăm dặm để truy bắt tội phạm. Theo kinh nghiệm của ông thì bọn cướp nhất định không giấu được lâu, sẽ phải mang bán những của cải chúng cướp được. Hơn nữa, có thể bọn chúng cũng không biết giá trị của chiếc vòng kia và phải mang đến tiệm cầm đồ để định giá. Đến nay, quả nhiên ông đã đoán đúng, chiếc vòng pha lê xuất hiện rồi. Nhưng điều làm ông rất ngạc nhiên và khó hiểu là người đi cầm chiếc vòng đó lại là một cô gái nhỏ yếu đuối đáng thương đến thế! Quì trước công đường và đang cố cầm nước mắt, trông cô như một con dê nhỏ đang sắp bị gϊếŧ thịt.
- Triệu Vận Nô! ngẩng đầu lên! - Ông thét.
Vận Nô ngoan ngoãn ngẩng đầu lên, đưa mắt nhìn Trình Chính, nước mắt vẫn chưa khô, trông rất khổ sở tội nghiệp, nhất là đôi mắt đen sáng nhưng tuyệt vọng, trông cô không giống kẻ cắp tí nào.
- Chiếc vòng pha lê này có phải chính cô mang đến hiệu để cầm cố không? - Trình Chính tay giơ chiếc vòng tai họa kia, nghiêm giọng hỏi:
- Vâng, thưa ngài.
- Cô lấy nó ở đâu? Phải nói thực, không được nói một câu nào dối trá.
- Thưa, đây là của mẹ tôi cho ạ.
- Mẹ cô đâu.
- Mẹ tôi đã mất cách đây hai tháng rồi ạ.
- Bà ấy lấy chiếc vòng ở đâu ra?
- Thưa tôi không biết ạ.
- Phải nói thật!- Ông quan huyện cầm khẩu gỗ đập chát rất mạnh xuống bàn.
- Quả thật tôi không biết, thưa ngài! - Vận Nô bị tiếng đập bàn làm giật nảy mình, nhìn lên một cách cực kỳ buồn bã khϊếp hãi, không thể nào nói nổi nữa.
- Cô là người bản địa phải không?
- Không ạ, thưa ngài. Hơn 4 tháng trước chúng tôi mới đến đây, vốn định đi vào thành, nhưng vì mẹ tôi ngã bệnh phải ở lại đây. Hai tháng trước mẹ tôi mất. Trước khi qua đời, mẹ tôi đã cho tôi chiếc vòng này.
Bốn tháng trước họ đến đây, phủ họ Châu cũng gặp cướp bốn tháng rồi, thời gian khá trùng khớp, có vấn đề đây... Ông Trình Chính nghĩ thầm, nhưng vẫn chưa nắm được điểm chính. Ông lại nhìn kỹ Vận Nô, cô gái tuy vừa bị kinh hoàng giật thót nhưng vẫn giữ được cung cách lễ độ của đại gia. Cũng có thể cô ta chưa biết lai lịch chiếc vòng này thực.
- Truớc khi mẹ chết, cô đã từng thấy chiếc vòng này chưa?
- Thưa chưa ạ.
- Khi cho cô chiếc vòng, mẹ cô nói thế nào?
- Mẹ tôi nói đó là một báu vật, bảo tôi phải giữ gìn cẩn thận, mẹ tôi còn nói đây là đồ vật đã có từ lâu trong gia đình, với lại mẹ tôi còn nói... còn nói là...
- Còn nói cái gì! nói ra mau! - Trình Chính lại đập bàn.
- Ồ! thưa ngài! - Vận Nô lại giật nảy mình, run lẩy bẩy nói - Mẹ tôi nói sẽ bảo một số việc liên quan đến chiếc vòng nhưng chưa kịp nói thì đã tắt thở mất rồi! - Vận Nô nói và quá đau lòng, cô lại trào nước mắt. Lấy khăn tay lau mắt, rồi cô ngẩng lên.
Rồi cô ngẩng lên trời, thầm gọi mẹ không biết bao lần, cuối cùng cô tuyệt vọng, khẽ kêu thành tiếng - Mẹ Ơi, cứu con! Mẹ Ơi giúp con! mẹ hãy bảo cho con biết thế này là thế nào?
Nhưng trời xanh l*иg lộng ai biết được mẹ cô đang phiêu bạt ở nơi nào?
ông Trình Chính chăm chú nhìn cái bóng hình nhỏ bé đó, ánh mắt lộ chút cảm động và nghĩ suy, một ý nghĩ chợt nảy ra trong óc ông. Tay chống cằm trầm xuống trong giây lát, nhìn lại Vận Nô lần nữa, ông nói:
- Cô là người ở đâu?
- Thưa, ở Hà Nam ạ.
- Cha cô mất rồi ư?
- Thưa, vâng ạ.
Ra vậy, một quả phụ dẫn con gái từ đất Hà Nam xa xôi chạy đến đây, là vì cái gì? Vụ án ở nhà họ Châu kia, không thể là do đàn bà gây ra được phải là một bọn cướp rất hung tợn trên giang hồ. Nhìn cô con gái thì biết mẹ cô chắc là xinh đẹp và cũng còn khá trẻ, khoảng 37, 38 là cùng. Trẻ chưa qua, già chưa tới, đàn bà ở tuổi đó là khó đứng được nhất, vậy có thể chiếc vòng pha lê đó là một món tặng phẩm chăng?
- Nghe đây, Vận Nô, cô không được nói dối, mẹ cô bình thường đi lại với những ai?
- Chúng tôi không quen ai cả, thưa ngài, chỉ có Chu công công xem bệnh cho mẹ tôi và thím Lý ở hàng xóm, ngài có thể cho đòi họ đến để hỏi. Chúng tôi chỉ đi qua đây thôi, nên không có bạn bè gì ạ.
- Nói bậy! - Trình Chính nổi cáu, không nhịn được ông đập bàn một hồi! - Đồ quí của nhà họ Châu bị mất làm sao rơi vào tay mẹ con cộ Trong việc này nhất định phải có uẩn khúc nào đây, cô không chịu nói thật, chẳng lẽ để ta phải dùng hình tra khảo? Phải nói thật đi, mẹ cô tại sao lại quen được bọn cướp đó?
- Ối trời, thưa ngài! - Vận Nô chợt như bừng tỉnh, lòng cô trào lên uất hận đến run người, cô ngẩng đầu nhìn thẳng vào Trình Chính, quên cả nỗi khϊếp đảm và sợ sệt, cô hăng hái nói một cách đĩnh đạc - Trước kia cha tôi xuất thân khoa cử, từng đỗ đầu hai bảng, nhiều năm làm việc ở Hàn lâm. Nhà họ Triệu chúng tôi là nhà có tên tuổi, nếu không bị trời làm hết hạn đến lụt, rồi ôn dịch, cha chết, đầy tớ gia đình kẻ chết người bỏ đi, gia đình sa cơ thất vận, tàn bại trong nội mấy năm... thì đâu đến nỗi chúng tôi phải lưu lạc đến đây? Mẹ tôi tuy không phải danh môn tài nữ, nhưng cũng là một phu nhân đại gia có học hành, biết lễ nghĩa, ngài cho rằng mẹ tôi nhẹ dạ kết giao với bọn giặc cướp ư? Thưa ngài! quả thật là tôi không biết nguồn gốc của vòng pha lê, xin ngài minh xét! Nhưng xin ngài muôn vạn lần, đừng làm oan uổng cho mẹ tôi, bà mới chết thi thể còn chưa lạnh ngài đừng làm cho người chết phải mắc oan!
Trình Chính nghe cô gái kể lể một hồi, nhìn khuôn mặt chan chứa nước mắt của cô, không biết sao, ông cũng không nén được lòng trắc ẩn. Cô gái nhỏ này, tiếng nói lại đĩnh đạc gọn gàng... nghe ra rõ ràng không giống con gái nhà quê dốt nát mà giống như người xuất thân ở nơi cao sang quí hiển. Một cô gái như thế này thật khó mà ghép vào vụ án trộm cướp Trình Chính nhíu mày suy nghĩ ông hết sức lúng túng. Nếu ông không phải là người làm việc thực sự cầu thụ, nếu ông là một quan mê muội thì sự tình đó đã không rắc rối. Dẫu sao thì đã đầy đủ nhân chứng vật chứng, cứ nhắm mắt mà quyết hai bài, khép vụ án lại, thế cũng là xong. Nhưng mà nhưng mà... đúng như Vận Nô nói đó, đừng làm cho người chết hàm oan!
- Vận Nô!
- Dạ, thưa ngài.
- Ngoài chiếc vòng pha lê này, mẹ cô còn cho cô đồ trang sức khác không? - Trình Chính hỏi nếu có thể tìm được vài vật trong danh sách những đồ bị cướp thì người chết có nhảy xuống sông Hoàng Hà cũng không rửa hết nhục.
- Thưa, không có ạ, chúng tôi chỉ còn mỗi thứ này thôi.
- Tại sao chỉ còn mỗi đồ trang sức này thôi?
- Bẩm lão gia, khi mẹ tôi ốm, chúng tôi phải đem đồ trang sức đi cầm hết rồi.
- Cầm ư? đã cầm những thứ gì?
- Dây chuyền vàng, hoa tai bằng hồng ngọc, vòng tay bằng mã não... với lại các loại nhẫn mặt đá quí... tôi không nhớ hết được nữa ạ.
- Ai mang đi cầm.
- Thưa là tôi ạ.
- Cầm ở tiệm nào?
- Thưa, vẫn cầm ở tiệm Hữu Lợi ạ.
- Thôi được! - Ông Trình Chính nói to - Hôm nay bãi đường ở đây, người đâu, giải Vận Nô đi, cho người đến ngay tiệm Hữu Lợi rút tất cả những đồ của Vận Nô về đây. Cho truyền Chu công công và thím Lý ngày mai đến công đường đốt chất! Bãi đường!
Sau khi bãi đường, Trình Chính trở về thư phòng trong Nha môn để nghỉ ngơi. Ngồi tựa vào chiếc ghế bành, ông uể oải bóp đầu suy nghĩ. Đã làm bao nhiêu vụ án, chưa thấy vụ nào lạ lùng như thế này. Chiếc vòng pha lê tai họa kia đang lấp lánh tỏa hào quang trên bàn, thật là đẹp mắt; Trình Chính bất giác đưa tay cầm nó lên ngắm nghía, đôi phượng nằm trên mặt vòng, đầu đuôi tiếp giáp nhau, cùng cưỡi đám mây lành, đập cánh muốn bay lên... đúng là một của báu thật đẹp! ông tấm tắc khen mà cũng không nén nổi một tiếng thở dài: con người đã bỏ ra bao nhiêu công phu vào những bảo bối này mà cũng không tiếc công tranh giành trộm cắp, phạm tội vì nó. Vậy mà những báu vật này nói cho cùng là gì chứ? Nói một cách chặt chẽ ra thì chúng chẳng qua chỉ là những hòn đá mà thôi! ông ta cầm chiếc vòng trong tay, tự nhiên nói một mình.
- Vòng pha lê ơi! vòng pha lê ơi! nếu mi đúng là một món báu vật thì mi phải đem đến điềm lành, tin vui chứ không nên làm tội phạm và tai nạn, phải không?
Đang trầm ngâm cảm khoái thì có kẻ dưới vào bẩm báo rằng:
- Bẩm lão gia, công tử họ Châu đã đến!
Trọng Liêm, ông Trình Chính đã sớm cho người báo cho chàng biết việc tìm ra vòng, có thể vì vậy mà chàng đến chăng? Trình Chính lập tức cho mời, Trọng Liêm bước vào phòng. Chàng trai này không những khá về văn thơ chữ nghĩa mà người cũng đẹp đẽ khôi ngô, ngũ quan đoan chính, thần thái phong lưu. Trình Chính thường nói với phu nhân rằng mình có ba đứa con trai, không đứa nào bì kịp Trọng Liêm cả mà lại tiếc rằng mình không có con gái để gả cho Trọng Liêm, chàng này con mắt quá cao kén chọn rất ghê gớm, đông bất thành, tây bất tựu, vì vậy cho đến bây giờ vẫn chưa buồn đính hôn với ai.
- Bác Trình ạ, nghe nói bác đã tìm được vòng pha lê của nhà cháu! - Trọng Liêm vừa vào đã cười hi hi; đối với Trình Chính vì thân nên đã không câu nệ lễ nghĩa nhiều; từ trước đến nay đều gọi Trình Chính là " bác".
- Không phải nó đây hay sao? - Trình Chính đưa chiếc vòng trong tay cho Trọng Liêm - cháu đến đúng lúc quá, hãy xem cho kỹ đi có phải chính là vòng mà nhà cháu bị mất đây không?
Trọng Liêm đón lấy chiếc vòng, ngồi xuống ghế trước mặt Trình Chính, người nhà đã rót trà cho chàng, Trọng Liêm xem xét kỹ lưỡng rồi ngẩng lên mặt chàng tươi rói.
- Không sai tí nào, đúng là cái vòng đó rồi bác ạ. Đây là vật báu gia truyền mà! mất rồi lại thấy thật là hiếm có! mẹ cháu nhất định phải mừng lắm. Từ khi bị mất vòng pha lê này, mẹ cháu cứ phàn nàn than tiếc với cháu hằng mấy tháng trời! thế cuối cùng là bác đã có cách gì bắt được bọn kẻ cắp đó.
- Không phải một bọn, mà chỉ là một tên thôi - Trình Chính lắc đầu nói nhỏ.
- Một tên? đơn thương độc mã mà dám gây án sao hả bác? - Trọng Liêm rất lạ lùng hỏi - chắc chắc phải là tướng cướp ba đầu sáu tay dọc ngang sông biển.
- Cháu có muốn gặp mặt tên cướp khét tiếng ba đầu sáu tay đó không? Trình Chính bỗng thấy thú vị nổi hứng lên nói - tên tội phạm này ngoan cố, cứng đầu lắm, hắn lại còn biết nói đạo lý nữa. Hắn một mực không chịu thừa nhận vật báu đó là do ăn cắp, kiên trì nói vòng pha lê này là báu vật của nhà hắn. Nếu không phải là chính cháu báo án thì bác cũng đã tin lời hắn rồi. Nếu cháu không ngại thì đối chất với nó một chút xem sao? Vốn trước bác đã định mời cháu ra công đường đối chất, nhưng lại e rằng ngoài đó vẫn nhiều những cung cách rườm rà, sợ cháu không quen.
- Hay quá - Trọng Liêm tỏ vẻ hơi hăng hái - cháu thấy tò mò về tên phạm nhân này rồi đấy, bác cho người giải hắn ra đây cháu được xem xem hắn là nhân vật ghê gớm đến thế nào.
Trình Chính lập tức cho người giải Vận Nô đến nhìn Trọng Liêm ông nghĩ: anh chàng này có nằm mơ cũng không thể tưởng tượng ra phạm nhân lại là một cô gái bé nhỏ, yếu đuối như thế. Ông cũng rất muốn xem Trọng Liêm ngạc nhiên đến thế nào!
Vận Nô đã được dẫn đến, cô cúi đầu đi vào cửa và đứng lại chờ đợi với nét mặt buồn thương, ấm ức và sợ sệt. Trình Chính đã dặn trước, nên cô không phải đeo gông, không bị trói. Nhưng vì trải qua mấy tháng buồn lo vất vả và mấy ngày vừa qua chua xót, ấm ức, kinh hoảng nên hình dung cô vẫn tiều tụy, da mặt cô xanh tái. Tuy nhiên vẻ tiều tụy xanh xao đó cũng không giấu nổi nét đẹp thanh tú của cộ Cô đang đứng yếu ớt như cây liễu mong manh trước gió và trắng xanh như búp sen mới nhú lên mặt nước.
- Đó là phạm nhân - Trình Chính nói với Trọng Liêm - Chiếc vòng là do cô ta đem đi cầm đấy!
Trọng Liêm nhìn Vận Nô, bất giác mở to mắt sững sờ. Nếu như ông Trình Chính thật sự có cho giải một quái vật ba đầu sáu tay đến đây thì chàng cũng chỉ có ngạc nhiên đến thế! chàng đã hoàn toàn ngây ngất cả người, nhìn Vận Nô không hề chớp mắt.
- Vận Nô! - Trình Chính hét - vị này là công tử họ Châu, người mất vật báu. Vòng pha lê đã được công tử nhận diện kỹ rồi, xác định là của nhà họ Châu bị cướp mất. Bây giờ người có còn gì để nói không?