Chuyển ngữ: Nhiên
Biên tập: Trần
Quan thổ ty Tây Bắc vào kinh gặp vua, dưới danh nghĩa "tận trung cứu nguy", ắt phải dẫn theo binh mã bên người. Ba ngàn quân lính Tây Bắc theo luật không thể vào thành, chỉ có thể tạm đóng quân ngoài thành. Văn võ bá quan khắp triều phần lớn đều quen việc phân biệt cao sang thấp hèn, giỏi việc gió chiều nào xuôi chiều ấy. Trông thấy Cửu thiên tuế thất thế, mà Trấn Tây tướng quân lại đang được đà, bọn họ liền nhao nhao mở tiệc đón mời.
Khấu Biên Thành có ý lôi kéo quần thần, nhưng cũng không muốn để Sùng Trinh sinh nghi. Vậy nên ban ngày thì giao thiệp theo nghi lễ, qua lại cùng với các mệnh quan triều đình không mặn cũng không nhạt, đêm đến lại cùng quân lính dưới trướng đồng cam cộng khổ, trú ở doanh trại ngoài thành.
Ba ngàn quân lính trong doanh có các huynh đệ ở hồ Lang Giác, hảo hán của Tứ Độc Bát Minh, còn có cả các tướng lĩnh nguyên là thuộc hạ của Mục Hách và cả những võ tăng cửa Phật đã hoàn tục. Mặc dù thành phần phức tạp, nhưng ai nấy đều là quân tinh nhuệ đã được tuyển chọn kỹ lưỡng, giờ vận áo giáp cầm binh khí, xếp thành hai dãy, nghiêm túc tạo thành một đội quân Tây Bắc hoàn chỉnh, kỷ luật.
Ngoài mặt, thổ ty Tây Bắc vẫn là Thiện Tiểu Hổ, nhưng trên dưới quân doanh đều ngầm đồng lòng chỉ tuân theo mệnh lệnh của Trấn Tây Tướng quân. Thiện Tiểu Hổ cũng không tự cho mình là thổ ty đại nhân, tay cầm phong thư vén màn bước vào lều tướng quân, thấy Khấu Biên Thành chắp tay sau lưng đứng đối mặt với tường, trầm ngâm nhìn vào bộ chiến giáp treo trên đó.
Tóc mai màu trắng rất bắt mắt, gã đứng bất động ở đó hồi lâu, mắt cũng không chớp, như thể đã hóa thành tượng đá. TruyenHD
"Sư phụ?"
Gọi gã một tiếng, không lời hồi đáp.
"Sư phụ, đây là chiến báo được gửi về từ tiền tuyến, bên trong còn kẹp một phong thư... do chính tay Mãng Cổ Nhĩ Thái viết cho người."
Áng chừng sau nửa tách trà, Khấu Biên Thành mới rời mắt khỏi bộ quân phục, quay đầu, nở một nụ cười nhìn Thiện Tiểu Hổ: "Cũng chẳng hay vì đâu, từ lúc nhận con dấu của Trấn Tây tướng quân, ta luôn nhớ về thuở nhỏ ở trong quân doanh của cha..." Nụ cười có phần chua chát, ngừng một lúc, ánh mắt lại đượm thêm ưu sầu, "Vốn cho rằng đã quên cả rồi."
Đã có lúc hình ảnh cha trong ký ức của gã rất mơ hồ, chỉ còn sót lại chút ấn tượng loáng thoáng. Đường nét trên khuôn mặt gã khá giống với cha, giống ở dáng mắt hẹp dài sâu thẳm, bờ môi mỏng nhưng đường nét rõ ràng... còn lại đều chẳng nhớ nữa.
Không nhớ, có lẽ là bởi không hiểu. Năm đó Hạ Tuyết Thư vẫn hoài không tỏ, rành là hoàng đế ép thần dân tạo phản, cớ gì cha không đứng lên dấy binh cá chết lưới rách với nhà Minh, lại bằng lòng chịu bị xẻ da lóc thịt ngay giữa phố chợ? Nay Khấu Biên Thành đã nắm trong tay ấn Soái, cảnh xưa hòa vào cảnh nay, bất chợt nhớ ra, Hạ là họ gốc của mình. Nhớ hồi mười tuổi đã theo cha trấn giữ biên cương, mỗi ngày đều giục ngựa vang ca, thậm chí nhớ cả thuở thơ dại lên bốn lên năm, cảnh tượng cha cầm tay rèn nét chữ cũng thoáng chốc rõ ràng trở lại.
Giọng trẻ con lanh lảnh, nét chữ trên giấy cũng xiên xiên vẹo vẹo. Đứa bé miệng còn hôi sữa kia vừa viết vừa đọc: Trung, Hiếu, Đễ, Nhẫn, Thiện...
Rốt cuộc năm chữ được cha gửi gắm kỳ vọng bao la này, suốt những năm qua, gã cũng chỉ làm được một chữ Nhẫn: Nhẫn nại chịu đựng sự tra tấn vô nhân đạo ở nhà lao Đông Xưởng, chịu đựng gian khổ lưu lạc nơi biên ải, nhẫn nhục khi phải quỵ lụy nương nhờ người khác, nhẫn nhịn chém người mình thích một đao...
Vì ngai rồng dát vàng trong nội điện Thái Hòa kia, chẳng có gì không nhịn được, cũng chẳng có gì là không thể buông bỏ.
Thiện Tiểu Hổ cung kính dâng lên chiến báo và thư tín, thấy Khấu Biên Thành đang đọc thư bỗng nhíu mày, ánh nhìn sa sầm, như có một bóng đen lướt qua mày mắt, vẻ mặt càng khó phân biệt được là lo lắng hay tức giận. Dẫu người trước giờ vô tâm vô phế như cậu ta đều nhìn ra có gì đó không ổn, vội hỏi: "Bọn Tác- ta Hậu Kim... không đồng ý liên minh ạ?
Khấu Biên Thành cũng không trả lời, đọc xong liền đặt lá thư lên đầu ngọn lửa. Đến khi lửa cháy đến đầu ngón tay, gã mới buông ra, trong nháy mắt hai tờ giấy mỏng manh cháy rụi thành một nhúm tro tàn.
"Sư phụ, người hà tất phải khách khí với đám Tác- ta nhà Hậu Kim đó? Mãng Cổ Nhĩ Thái đồng ý liên minh với chúng ta là tốt nhất, bằng không, quân Đại Minh khó tránh khỏi tham chiến, nhưng các huynh đệ ở hồ Lang Giác đều sinh ra trên lưng ngựa, lớn lên trên lưng ngựa, nào sợ kỵ binh của đám Tác-ta đó!"
"Con quá nóng nảy rồi." Khấu Biên Thành lắc đầu, "Hắn đã đồng ý."
Đầu óc Thiện Tiểu Hổ nhất thời vẫn còn mù mờ, ngơ ngác hỏi: "Đồng... Đồng ý rồi?"
"Đương nhiên là đồng ý. Triều đình nhà Minh vẫn luôn từ chối nghị hòa, vua quan trên dưới một lòng chủ trương phát động chiến tranh. Có điều Hoàng Thái Cực lên ngôi Kha Hãn chưa lâu, Tứ đại Bối Lặc tất bằng mặt không bằng lòng. A Mẫn của Tương Lam kỳ thậm chí rắp tâm tách ra riêng... Bất kể Hoàng Thái Cực thật sự có dã tâm nhòm ngó Trung Nguyên hay không thì việc quan trọng nhất đối với ông ta lúc này là làm thế nào để củng cố quyền lực Kha Hãn của mình trong dòng tộc, chứ không phải là chiến tranh với người ngoài."
"Sư phụ, thứ cho đệ tử lắm lời hỏi thêm một câu, người thật sự sẽ làm theo giao ước mà cùng Hậu Kim cắt đất trị vì, từ rày hai vua cùng coi quản thiên hạ ư? Việc này... việc này e là..."
"E rằng làm vậy sẽ để lại tiếng xấu muôn đời, đúng không?" Khấu Biên Thành thay cậu ta nói hết câu, rồi mặc sức cười lớn. Trong tiếng cười rõ ràng có ý bỡn cợt, như chẳng nề hà chi "tiếng xấu muôn đời".
Thiện Tiểu Hổ nín re không dám cãi, nhưng trong lòng lại đảo lộn tựa trống dồn. Bản thân cậu ta tuy không đọc nhiều sách, nhưng vẫn biết các đời hoàng đế nhà Minh cùng với đám sĩ phu trong ngoài triều đình đều lấy điều răn "Không hòa thân như Hán Đường, không cống nạp như lưỡng Tống"* làm tự hào. Thậm chí, mấy ngày trước, khi cậu ta bất cẩn lỡ nói hớ với vị Thám hoa cứng đầu kia, đối phương như thể bị sét đánh, lập tức thất sắc.
"Hiện giờ Đại Minh thiên tai nối tiếp nhân họa, còn biết bao nhiêu việc phải làm, chưa kể đến việc ta muốn cướp ngai vàng thì phải có ngoại lực trợ giúp. Khi việc đã thành, cũng vẫn cần thời gian." Giọng nói trầm tĩnh quả quyết, mỹ lệ như nhung, thần thái của bậc đế vương chẳng thua kém gì ngài ngự trong cung, "Ta cần thời gian xóa bỏ ảnh hưởng chính trị, phục hồi và phát triển dân sinh; ta cần thời gian xây dựng dân giàu binh mạnh, chỉnh đốn biên phòng; ta cần nhẫn nhịn trong khoảng thời gian này, để đổi lại thịnh thế thái bình cho hậu thế hai trăm năm sau."
Thiện Tiểu Hổ vẫn không hiểu: "Nếu bọn Tác-ta đã đồng ý rồi, cớ sao sư phụ người vẫn còn sầu muộn như vậy?"
"Tuy Hậu Kim đã đồng ý liên minh, giúp ta soán ngôi, nhưng Mãng Cổ Nhĩ Thái không cần vàng bạc mỹ nữ, không cần đất đai thành trì, mà chỉ đòi... xá lợi Đại Bảo Pháp Vương."
"Con thấy hòn đá đó tầm thường chẳng có gì đặc sắc, khác xa sự thần kỳ trong lời đồn. Lúc người bị thương nặng, con đã thử dùng nó cứu mạng người, nhưng chẳng thấy chút phép màu nào." Thầm nhủ, còn tưởng rằng vẻ ưu sầu hãn hữu này nguyên cớ do đâu, hóa ra là vì cục đá dở hơi đó, Thiện Tiểu Hổ không dám ba hoa trước mặt sư phụ mình, gãi đầu cười, nói: "Sư phụ, lẽ nào người thật sự tin vào những lời đồn đại kia, muốn nhờ vào viên xá lợi này để trường sinh bất tử sao?"
Khấu Biên Thành ngoái đầu nhìn Thiện Tiểu Hổ, không đáp mà hỏi vặn lại: "Con không muốn?"
Thiện Tiểu Hổ ngẫm nghĩ, thành thật trả lời: "Con không muốn. Kiếp này con sống cũng coi như đã thỏa chí, trên không thẹn với trời, dưới không thẹn với mẹ cha, vậy là đã vẹn tròn rồi."
"Ta cũng không muốn, nhưng Mãng Cổ Nhĩ Thái chưa chắc đã không muốn, Hoàng Thái Cực chưa chắc đã không muốn." Khóe miệng Khấu Biên Thành khẽ nhướng, dáng vẻ điềm đạm, như thể sớm đã có mưu tính sâu xa, "Thứ mà xá lợi Đại Bảo Pháp Vương này có thể đổi về không chỉ là một hiệp ước liên minh. Nếu như có thể dùng nó để gây bất hòa trong tộc Hậu Kim, khiến chúng đấu đá nội bộ, lúc đó người được lợi mới là chúng ta."
"Sư phụ băn khoăn như vậy, bởi vì viên xá lợi kia giờ đang nằm trong tay Diệp Thiên Lang sao?" Thấy Khấu Biên Thành im lặng, vẻ mặt thoáng lạnh đi, rõ ràng là đã bị mình nói trúng, cậu ta liền cười, tiếp: "Con còn tưởng là khó khăn lớn nhường nào! Nếu lừa được thì lừa lấy, lừa không được thì cướp lấy, nếu quả thực cướp cũng không được, vậy thì lấy một hòn đá thịt, hoặc mã não các loại thế vào cho xong. Dẫu gì đám Tác-ta Hậu Kim ấy cũng chẳng phải cao tăng mà ngày đó Lộc Lâm Xuyên thỉnh từ Tây Tạng về, thiết nghĩ hẳn chưa từng tận mắt nhìn thấy xá lợi đâu..."
"Cũng không khó kiếm một viên đá giả giống đến bảy tám phần, nhưng nó gắn liền với vận mệnh non nước, muôn dân. Vốn cược quá lớn, ta không được phép thua." Khấu Biên Thành thở dài, lắc đầu cười khổ, tự giễu: "Nhi nữ tình trường, anh hùng thoái chí... Hình như ta lại thua rồi."
Thiện Tiểu Hổ đang nói chuyện với sư phụ, đột nhiên nghe thấy một chuỗi tiếng ồn bên ngoài lều - có người đã xông vào đại doanh. Khấu Biên Thành cũng nghe thấy, đầu mày nhíu chặt hơn: "Ra ngoài xem có chuyện gì."
Lính canh ngoài lều ban đầu xếp thành hai hàng ngay ngắn, lúc này lại đang vây kín vị khách không mời ở giữa. Đao kiếm trong tay đều đã rời vỏ, nhưng chỉ làm bộ ra oai chứ chẳng dám xông lên. Trái lại, vị khách lạ từng bước tiến đến, đám binh sĩ lại từng bước lùi về sau, vây mà không đánh, ngươi tiến ta lùi, lùi tít đến tận trước lều lớn của tướng quân.
Trông thấy Khấu Biên Thành bước ra khỏi lều, nhóm binh sĩ mới tản ra hai bên, chừa một đường cho tướng quân phe mình đối mặt với kẻ đột nhập.
Quả là trăng soi áo trắng, dung mạo tuyệt trần.
Khấu Biên Thành nhìn rõ dáng hình người vừa tới, đầu mày chẳng hề giãn ra, khóe môi lại bất giác nở một nụ cười: "Diệp đại nhân."
Nói là kẻ đột nhập cũng không hẳn. Trút bỏ bộ áo bào Phi Ngư cuồn cuộn vảy móng, Diệp Thiên Lang trước mắt vận thường phục bạch bào đai trắng, bên hông cũng không dắt đao kiếm. Nghe Khấu Biên Thành gọi, hắn bèn chắp tay cười: "Diệp mỗ đến để nói lời từ biệt với Khấu huynh."
Thấy Khấu Biên Thành không đáp lời mình, Diệp Thiên Lang lại nói: "Diệp mỗ đã xin từ quan với hoàng thượng, ngày mai sẽ theo Ngụy công công rời kinh, cùng đến Phụng Dương trông coi hoàng lăng."
Khấu Biên Thành khép hờ đôi mắt, ánh mắt trầm lắng, sắc mặt càng thêm khó đoán vui giận. Tĩnh lặng như vậy một hồi, gã mới lên tiếng: "Em là đang uy hϊếp ta."
"Ta không nên giấu em." Thực ra, nãy thoáng đối mặt dưới trăng, lòng cũng đã thông suốt quá nửa. Khấu Biên Thành lại cho rằng đối phương hậm hực như vậy, chẳng qua bởi nếm vị ghen tuông tình ái đấy thôi, bèn buông tiếng thở dài, nói: "Quả thực ta đã xin hoàng thượng ban cho mối hôn sự này, Toại Bình công chúa cũng thực chung tình với ta. Nhưng trước mắt tình hình nguy cấp, nếu ta không giấu em, chỉ với tính cầu toàn trách bị của em, ắt sẽ làm lỡ mất thời cơ tự cứu lấy mình."
"Trên triều, anh là phò mã của công chúa, là hoàng thân quốc thích, văn võ bá quan đua nhau bợ đỡ. Ở bên ngoài, anh giúp giặc cầu vinh, để chiến tranh liên miên khắp chốn thì có thể trước nắm quân quyền, sau đoạt hoàng quyền. Đến lúc đó, hoặc mượn danh hoàng đế kiểm soát chư hầu, hoặc dứt khoát bức Sùng Trinh Đế nhường ngôi cho anh, vậy là danh đã chính, mà ngôn cũng thuận. Khấu Biên Thành, ngày hôm đó ta từng cược rằng anh sẽ không thành công, nhưng đến hôm nay, xem ra là ta đã đánh giá thấp anh rồi." Dưới ánh trăng buốt giá là một đôi mắt lạnh căm, vẻ mặt Diệp Thiên Lang rất đỗi bình thản, còn nghe ra trong giọng nói có vài phần tán thưởng, "Có điều... Anh luôn miệng thề thốt là vì cứu ta, vậy ta hỏi ngược lại anh, anh thật sự vì cứu ta sao, hay là vì xá lợi đang nằm trong tay ta? "
Khấu Biên Thành biết không thể giấu được, cũng chẳng buồn giấu nữa, hào sảng đáp lời: "Vì muốn cứu em, cũng vì muốn xá lợi."
"Anh không muốn trường sinh bất tử, vậy muốn xá lợi để làm gì?"
"Ta không muốn, nhưng người Kim lại muốn." Cũng không biết là đang mỉa mai người khác hay là chế nhạo bản thân, Khấu Biên Thành hơi nhướng mày, tỏ vẻ bất cần: "Đáng thương thay, Nhất Đao Liên Thành này uổng tự xưng anh hùng, rốt cuộc lại chỉ là phường trộm cắp quỳ gối khúm núm, là nòi bán nước bợ đỡ ngoại tộc..." Ngừng một lúc, mắt gã liếc nhìn Thiện Tiểu Hổ, lại cười giễu cợt, "Đáng phải chịu vạn người thóa mạ, muôn đời bêu danh."
"Hán Cao Tổ đút lót vợ Thiền vu để giải trận bao vây Bạch Đăng, mới có thể dựng nên cơ nghiệp bốn trăm năm nhà Hán; Đường Thái Tông ký kết liên minh sông Vị với Đột Quyết, quy phục tiến cống suốt mười hai năm, cuối cùng đổi lại được muôn phương an bình, Đại Đường hưng thịnh." Diệp Thiên Lang lặng lẽ nhìn vào mắt gã, khẽ cười, nói: "Anh chẳng phải người thường, sinh mà gặp thời, ắt trở thành anh hùng, sinh chẳng gặp thời, cũng là bậc kiêu hùng."
"Chỉ có A Lang hiểu ta." Những lời này ngược lẽ phải, trái lẽ trời, Thiện Tiểu Hổ không hiểu, Lộc Lâm Xuyên càng không hiểu. Khấu Biên Thành chợt thấy cõi lòng ấm áp, giọng cũng run run, "Người đầu ấp tay gối với ta là em, người trong lòng ta cũng là em... Đợi khi thiên hạ thái bình, nếu em không bằng lòng cúi đầu trước kẻ khác, ta cũng có thể vì em mà gϊếŧ vợ từ con, phế bỏ tam cung lục viện..."
Hay cho một đấng trượng phu bội tình bạc nghĩa! Cha con máu mủ, vợ chồng phận riêng đều là luân thường đạo lý. Nhẹ nhàng bâng quơ một chữ "gϊếŧ", lời trái lẽ thường nhường ấy, chỉ e bất kỳ ai thốt ra đều không dễ, mà người nghe được cũng đều chẳng tin.
Diệp Thiên Lang thầm cười lạnh, ấy thế mà không hề nghi ngờ những lời này của Khấu Biên Thành là giả. Hắn vừa không hiểu, cũng lại vừa hiểu quá rõ con người này. Câu "không phải người thường" hồi nãy tuyệt đối chẳng phải lời khách khí. Vợ thì sao? Con thì sao? Diệp Thiên Lang hắn thì có là gì? Xưa nay, chỉ kẻ phàm tục mới đa tình. Từng lời nói, hành động, từng suy nghĩ, tâm tư của người này đó giờ chỉ có mưu mô tính toán, vẫn luôn chỉ vì thống trị giang sơn.
Thấy đối phương đã quyết tâm rời đi, Khấu Biên Thành níu kéo không được, càng muốn cưỡng ép: "Hôm nay em nhất định phải ở lại đây, ta muốn cả đế nghiệp lẫn em, ta sẽ không để em đi."
"Anh muốn quá nhiều rồi."
Diệp Thiên Lang xoay người định đi, bất chợt nghe thấy người sau lưng hạ lệnh:
"Các ngươi... mời Diệp đại nhân ở lại."
Thốt ra một chữ "mời" khiêm nhường lễ độ, thực chất trong đó lại hàm chứa ý tranh chấp sống còn. Hầu hết quân lính có mặt ở đó đều biết vị Chỉ huy sứ đại nhân này có một mối giao hảo kỳ lạ với tướng quân nhà mình, nhất thời bắt không được, thả cũng không xong, cả một đám đứng đó trơ mắt nhìn nhau. Trái lại, Diệp Thiên Lang đã có dự liệu từ trước, không sợ cũng không hoảng, chỉ nâng cánh tay sắt đang đeo găng tơ vàng lên, hai ngón tay chỉ xuống dưới...
Hơn chục Cẩm Y Vệ theo lệnh bất ngờ xuất hiện từ trong bóng tối, những người này đều là tùy tùng thân cận của Chỉ huy sứ, bản lĩnh võ nghệ đều thuộc hàng cao thủ xuất chúng, mới có thể dễ dàng vượt qua tai mắt của quân lính trong doanh. Tuy rằng nhân số ít hơn nhiều so với ba nghìn binh lính Tây Bắc, nhưng nếu như hai bên thật sự liều mạng giao chiến, nhất định sẽ khơi dậy mưa gió khắp thành, kinh động đến cả Sùng Trinh Đế trong điện Thái Hòa.
Mãi đến lúc này, gió buốt thê lương, hai người lại rút đao đối đầu, Khấu Biên Thành mới ngộ ra, có lẽ gã đã sai thật rồi. Ban đầu cứ cho rằng chỉ cần Ngụy Trung Hiền đền tội, với cá tính một lòng mưu sinh của vị Diệp đại nhân này, nếu thời thế ép buộc, hắn ắt sẽ ở lại. Trên đời vốn chẳng có loại đá nào không thể ủ ấm, cũng chẳng có băng nào là không tan, dẫu sao đau cũng đau rồi, lừa cũng lừa rồi, về sau đối đãi với hắn tốt một chút, rồi cũng đâu vào đấy cả thôi.
Nhưng thực tế thì đến cùng, gã vẫn lường sai về Diệp Thiên Lang. Vị Diệp đại nhân này chưa bao giờ là người an phận dễ dàng thỏa hiệp, như ngày hôm ấy Diệp Thập Cửu ngấu nghiến nuốt xuống máu thịt của chị gái, sau lại siết chết Vương An để nương nhờ Cửu thiên tuế, tự tay đâm chết La Vọng ở hồ Lang Giác... Gϊếŧ hay tha, thuận hay nghịch, cho hay đoạt, đi hay ở, trong đó chưa bao giờ có chút do dự, chỉ vì chưa bao giờ có sự bất đắc dĩ.
"Ép uổng cưỡng đoạt, là bản chất của phường giặc cướp. Anh thật sự cho rằng ta dám tay không xông vào đại doanh của anh sao?" Thời cuộc mỗi đêm đều thay đổi, dự rằng Khấu Biên Thành vẫn chưa có ý định khơi nên sóng gió trước mắt hoàng đế, Diệp Thiên Lang khẽ nhếch môi, trong lòng vô tình vô dục, mà trên mặt lại mang ý quyết ngọc nát đá tan, "Mạng của ta do ta không tại kẻ khác, bất luận đường sống hay lối chết, mỗi con đường đều do bản thân ta quyết định, không ai có thể cưỡng ép, càng không có ai có thể định đoạt."
"Sùng Trinh Đế tuyệt đối sẽ không để Ngụy Trung Hiền cứ như thế rời kinh, khi em rời khỏi hồ Lang Giác đã cược thua một ván, cớ gì vẫn cứ tự tìm đường chết?" Trong mắt Khấu Biên Thành giăng đầy tơ máu, chìa tay về phía Diệp Thiên Lang, như níu kéo lại cũng như không, hồi lâu cũng đành ủ rũ hạ tay. Nơi kẽ tay chỉ vương lại một làn gió đêm không thể nắm giữ luồn qua. "A Lang, ở lại đi... Ta phải làm thế nào, em mới bằng lòng ở lại bên cạnh ta?"
"Khấu Biên Thành, ta không hối hận vì bị đâm một đao, gạt một vố bởi người như anh... chỉ là..." Diệp Thiên Lang cung tay hướng về Khấu Biên Thành theo lễ nghi, xoay người từng bước rời khỏi đại doanh, lạnh lùng kiên quyết như xưa nay vẫn vậy.
Chỉ là từ rày về sau, mong cho đôi ta tựa sao Sâm Thương, trọn kiếp chẳng gặp lại nữa.
Chú thích:
*Vô Hán Đường chi hòa thân, vô lưỡng Tống chi tuế tệ, thiên tử ngự quốc môn, quân chủ tử xã tắc (Không hòa thân như thời Hán và Đường, không cống nạp như thời Nam - Bắc Tống, hoàng đế đích thân trấn thủ cửa quan, quân vương hy sinh vì xã tắc). Đây được coi là quốc sách, cũng là hình dung bao quát về triều đại nhà Minh.