Địa điểm xây dựng xưởng đóng tàu đã cơ bản được quyết định là ở giữa bến tàu và quân doanh. Triệu viên ngoại đã triệu tập được công tượng, bây giờ không bị Nghiêm Cử phá đám nữa, nên Triệu viên ngoại làm việc thuận lợi hơn rất nhiều, chỉ tiếc là những công tượng được dẫn tới có tay nghề rất tầm thường, kém xa yêu cầu của Tân Nhất Lai.
Triệu viên ngoại cảm thấy không biết làm sao, nhưng ở trước mặt Tân Nhất Lai vẫn tràn đầy tự tin, “Xin đại nhân yên tâm, hạ quan đã sai người phát lệnh triệu tập ra toàn bộ Hà Bắc, lại dò la địa chỉ của mấy vị lão công tượng, mấy ngày nữa sẽ đích thân tới cửa thăm hỏi, nhất định sẽ mời bọn họ về đây.”
Tân Nhất Lai gật đầu nói: “Đã hơn chục năm rồi Đại Lương Triều không có đóng thêm thuyền lớn, muốn tìm công tượng có kinh nghiệm cũng không dễ dàng. Nếu những lão nhân kia không thể làm việc cũng không nên cưỡng cầu, thật sự không được thì mời bọn họ quay về nhận đồ đệ. Nhớ phát đủ tiền công cho họ.”
Nhắc tới tiền công, gương mặt Triệu viên ngoại lộ ra vẻ đau lòng, sau một hồi lâu cân nhắc đắn đo cuối cùng không nhịn được nói: “Đại nhân, tiền công trả cho đám công tượng đó có phải đã quá cao không? Công tượng bình thường một tháng đã hai lượng bạc, một năm là hai mươi bốn lượng bạc, còn nữa ngài nói công tượng tay nghề cao một tháng là hai mươi lượng, trên dưới xưởng đóng tàu có đến mấy trăm người, chỉ tiền công thôi, số bạc phải chi trong một năm cũng đủ hù chết người đó.” Tiền công còn cao hơn bổng lộc của Huyện lệnh, trong thiên hạ này có nơi nào trả lương cho công tượng cao như vậy chứ.
Tân Nhất Lai lại không cho là đúng nói: “Cầm bao nhiêu tiền thì làm bấy nhiêu việc, cũng không thể vừa muốn con ngựa chạy lại muốn con ngựa không ăn cỏ. Về phần công tượng tay nghề cao, cả xưởng đóng tàu mới được mấy người hả? Nếu ông thật sự có thể giúp ta tìm được một người đắc lực, đừng nói một tháng hai mươi lượng, hai trăm lượng ta cũng sẽ trả không thiếu.”
Chỉ nghe một lát thôi mà Triệu viên ngoại đã cảm thấy đau lòng không dứt, run rẩy trả lời: “Hạ quan không bỏ được nhiều bạc như vậy đâu.” Đến bây giờ ông ta còn chưa dám nói chuyện tiền công với đám công tượng, nghĩ là có thể khuyên Tân Nhất Lai đừng vung tiền lung tung. Nhưng mà bây giờ lại không khuyên được, được rồi, dù sao đó cũng không phải bạc của ông ta.
“Ông cũng đã vất vả ở đây nhiều ngày rồi, nghe nói ông đón năm mới ở trên bến tàu sao?” Tân Nhất Lai vẫn tương đối hài lòng với người thuộc hạ này, mặc dù có hơi nhát gan, cũng không quá cơ trí, nhưng được cái thành thật giữ bổn phận, làm việc đâu ra đấy, cũng không giả mù sa mưa lừa dối mọi người, chỉ những điều này thôi cũng đã đủ khó rồi.
Triệu viên ngoại ngại ngùng sờ sờ gáy, “Vâng, bến tàu vẫn luôn bận rộn, các công nhân không nghỉ, nên hạ quan ở lại luôn, cũng không có chuyện gì cả.”
Tân Nhất Lai thấy ông ta không kể công, lại càng thêm hài lòng, gật gật đầu, nháy mắt với hộ vệ bên cạnh, hộ vệ tiến lên đưa cho ông ta một cái hộp nhỏ đã được chuẩn bị trước, “Ngươi làm tốt lắm, nên thưởng. Ta vốn định đưa cho ngươi vào năm trước, xem như ban thưởng cuối năm, rốt cuộc lại kéo dài tới tận bây giờ, ngươi nhìn xem có hài lòng không.”
Triệu viên ngoại nghe vậy, gương mặt lập tức lộ ra vẻ kích động lại hưng phấn, “Thuộc hạ tạ đại nhân ban thưởng.” Đừng thấy ông ta luôn miệng tính toán chi li về tiền bạc, bởi vì đó là tiền của triều đình, ông ta cũng không phải là người coi trọng tiền tài, dù sao Triệu viên ngoại cũng xuất thân từ gia đình phú quý, mặc dù không phải thế gia đại tộc, nhưng từ nhỏ đến lớn chưa bao giờ phải lo lắng về vấn đề tiền bạc. Đối với món quà ban thưởng của Tân Nhất Lai, Triệu viên ngoại vui mừng vì những cố gắng của mình đã được cấp trên công nhận, ông ta cũng không quan tâm bên trong chiếc hộp có thứ gì.
Tân Nhất Lai khích lệ ông ta một hồi, dưới sự hướng dẫn của Triệu viên ngoại lại đến địa điểm quyết định xây xưởng nhìn một vòng, lúc này mới lên đường hồi phủ chuẩn bị tìm Từ Canh bàn bạc các bước tiếp theo. Triệu viên ngoại vui mừng khấp khởi ôm chiếc hộp nặng trịch về nhà tìm thê tử con cái khoe khoang, “Nhìn thấy không, Thị lang đại nhân đích thân ban thưởng cho ta đó. Bà suốt ngày nói ta kìm nén ở Thiên Tân không có tiền đồ, bây giờ chắc bà cũng biết mình sai rồi chứ gì, nếu không đến Thiên Tân, ta sẽ không có cơ hội để làm việc, tuy rằng lúc trước có hơi khó khăn, nhưng bây giờ đã càng ngày càng tốt hơn, Thị lang đại nhân cũng nhìn thấy những cố gắng của ta, ở lại kinh thành mới không có ngày nổi danh đó.
Mặc dù Triệu thê Hồ thị cũng cảm thấy vui vẻ, nhưng khi nhìn thấy bộ dạng vui mừng của Triệu viên ngoại lại thấy rất là chướng mắt, không nhịn được nói: “Rốt cuộc là thưởng cho ông vật gì tốt, mà lại khiến ông vui như vậy. Nói không chừng người ta đang dụ dỗ ông đó? Có thể làm quan lớn thì đều là người khôn khéo, không thì cũng là có gốc rễ.”
Triệu viên ngoại hừ nói: “Bà không muốn ta thành công chứ gì? Làm quan nhiều năm rồi, có ai mà không duỗi dài móng vuốt để kiếm tiền cho mình, ta làm việc ở Công bộ đã nhiều năm, sao chưa thấy ai thưởng cho ta thứ gì? Rõ ràng là một người siêng năng thật thà như ta đây đã lọt vào mắt của Thị lang đại nhân.”
Ông ta vừa nói chuyện vừa cẩn thận mở hộp ra, chiếc hộp được chia làm hai tầng, trên tầng đầu là hai hàng nguyên bảo (bạc) được xếp thật chỉnh tề, kiểu dáng của chiếc hộp này cũng không giống với những loại thường thấy, tinh xảo khéo léo hơn những loại hộp khác, tỉ lệ cũng rất tốt, cộng thêm hai hàng nguyên bảo ước chừng có năm mươi lượng, hèn chi lại nặng như vậy.
“Cầm lấy cất đi, đừng có tiêu hết đấy.” Triệu viên ngoại cười hơ hớ đưa bạc cho Hồ thị, lại mở tầng thứ hai ra, sau đó choáng váng, “Đây là thứ gì vậy?” Ở tầng dưới của chiếc hộp đặt một vật hình bầu dục có tay cầm, thoạt nhìn giống như một chiếc gương, nhưng lại không phải bằng đồng, mà làm bằng gỗ hoàng hoa lê(*), trên tay cầm còn khắc hoa văn tinh xảo, vô cùng lịch sự tao nhã.
(*) Gỗ hoàng hoa lê (ở nước mình gọi là gỗ sưa): Một loại gỗ rất quý, giá rất đắt.
Triệu viên ngoại tò mò cầm lấy tay cầm của vật đó nhìn thoáng qua, thình lình nhìn thấy trong chiếc gương kia là một gương mặt to bè, cái đầu rất lớn và một đôi mắt tròn xoe, da mặt màu đồng còn hơi bóng loáng.
“Ôi má ơi – -” Triệu viên ngoại sợ hết hồn, suýt nữa quăng món đồ trong tay đồ đi, “Đây là thứ quái quỷ gì vậy, dọa chết người ta rồi.”
Hồ thị là phụ nữ nên ở phương diện này am hiểu hơn, lập tức tinh mắt nhận ra được đây là vật gì, thét chói tai đoạt lấy vật ông ta đang cầm trong tay, hành động gọn gàng nhanh nhẹn, “Đây là kính thủy tinh, kính thủy tinh! Ông thật là không có kiến thức, suýt chút nữa đã làm hỏng nó. Nếu nó vỡ, ta sẽ không để yên cho ông đâu.”
Hồ thị đoạt được kính thủy tinh, giơ lên trước mặt nhìn trái nhìn phải một cái, luôn miệng chậc chậc cảm thán, “Thật đúng là rõ ràng đến từng lỗ chân lông, giống như là nhìn thấy người thật vậy, ta vẫn còn hơi không quen.” Ngoài miệng thì bà ta nói chưa quen, nhưng cái tay cầm chiếc gương vẫn không nhúc nhích, cái cằm giơ lên giơ xuống, trợn mắt, bày ra các loại tư thế…
Triệu viên ngoại vô cùng ngạc nhiên, “Thứ đồ này rất đắt hả?”
“Còn phải nói, có tiền cũng mua không được đâu.” Hồ thị trừng mắt liếc ông ta một cái, nói: “Hơn nữa, trước kia những thứ đồ đó đều được vận chuyển từ Âu Châu tới bán trong kinh thành, nhưng mà bên trên lại khắc tranh của bọn Tây đỏ(*), khó coi muốn chết, đâu có chiếc gương nào tinh xảo lịch sự tao nhã như thế này. Nếu muốn mua, ít nhất cũng phải trên trăm vạn lượng bạc.”
(*) Gốc là Hồng mao (红毛): Từ chỉ người Nga, từ này xuất hiện vào thời nhà Thanh, dùng để gọi người Nga lúc đó. Sau khi Nga Hoàng xâm chiếm Đông Bắc, một nhóm lớn người Nga đã đi đến Đông Bắc để định cư, vì vậy từ “Hồng mao” đã dần trở thành từ chỉ người nước Nga.
Triệu viên ngoại lập tức phát ra tiếng kinh hô, “Trên trăm lượng bạc! Kẻ nào đầu óc bị hỏng mới đi mua thứ đồ này về.”
Hồ thị không vui đá ông ta một cái, “Ông nói cái gì đó, ông mới là người đầu óc bị hỏng thì có.”
“Ta cũng không nói bà, bà gấp cái gì chứ?” Triệu viên ngoại vừa nói hết câu, thoáng nhìn thấy ánh mắt né tránh của Hồ thị, trong đầu chợt lóe sáng, đột nhiên đoán ra được chuyện gì đó, chỉ vào Hồ thị không dám tin nói: “Bà bà bà… Không phải bà đã đi mua chứ?”
Hồ thị bĩu môi, “Ông kêu cái gì, ta không mua được. Ông cho rằng thứ đồ kia giống như rau cải trắng muốn mua thì mua sao, cho dù có tiền cũng không mua được đâu. Ta vốn chỉ muốn mua một cái sau này làm của hồi môn cho Nguyên nương thôi, nhưng bảo đệ muội đi nhiều lần vẫn không mua được, không ngờ Thị lang đại nhân lại ban thưởng thứ này cho ông, thật là có tâm.” Bà ta lập tức cảm thấy hình tượng của Tân Nhất Lai đã cao lớn hơn rất nhiều.
Triệu viên ngoại đỡ trán, “Nhà chúng ta cũng không phải là nhà đại phú đại quý, say này đừng có dính vào mấy thứ đồ như thế này nữa. Một mặt gương mà đã trên trăm lượng bạc, bằng cả chi phí sinh hoạt một năm của nhà chúng ta đó.”
Hồ thị có hơi không tình nguyện, “Biết rồi, ông nói cứ như ta là một người đàn bà phá gia không bằng. Chẳng phải là bây giờ không cần tốn bạc để mua thứ này nữa sao?” Nói xong, bà ta lại cầm chiếc trong tay gương lên tỉ mỉ thưởng thức một hồi, lại luôn miệng tán thưởng, “Thật sự là vô cùng khéo léo, còn tinh xảo hơn đồ từ Âu Châu. Tay nghề của đám công tượng Âu Châu kia rất thô ráp, không bằng một phần vạn tay nghề của Đại Lương chúng ta…”
Triệu viên ngoại: “…”
Tân Nhất Lai cũng không biết việc ông ta tặng gương sẽ khiến hình tượng của ông ta ở trong lòng Hồ thị trở lên cao lớn, chuyện tặng gương là kế của Đại Trân hiến cho ông ta, trong chuyến đi lần này bọn họ rời kinh mang theo không ít kính thủy tinh, ngoại trừ dùng để tặng cho người ngoài, Đại Trân còn muốn giữ lại để nghĩ cách bán thứ này ở Đại Lương. Mặc dù Âu Châu cũng sản xuất gương, nhưng đúng như Hồ thị nói, phong cách không phù hợp với thẩm mỹ của Đại Lương và các quốc gia xung quanh, so sánh với điều đó, gương của bọn họ sẽ được hoan nghênh hơn.
Kính thủy tinh có giá cả phải chăng hơn cửa kính, Đại Trân vốn định coi nó như vật hiếm có để bán giá cao, ý kiến này cũng nhận được sự đồng ý của Tân Nhất Lai và Hoàng thị, Tân Nhất Lai còn bí mật nói với Hoàng thị: “Bé nhà chúng ta thật sự là có thiên phú về buôn bán, nếu cứ tiếp tục như thế này, ta thấy không chừng vài năm nữa, thủ phủ của Đại Lương sẽ là họ Tân.”
Chỉ có điều, Đại Trân vừa mới đến đây, cũng không vội vàng đi vào trong thành làm tuyên truyền, ngoại trừ tặng cho Hồ thị và cháu dâu của Lâm Nội các mỗi người một mặt gương, thời gian còn lại nàng đều đi dạo ở vùng lân cận thành Thiên Tân và bến tàu, tìm kiếm cơ hội làm ăn mới. Mà Tân Nhất Lai lại dẫn Hồ Trường Cẩm tiến vào xưởng đóng tàu.
Đời trước Tân Nhất Lai làm nghiên cứu công trình quân sự, mặc dù cũng có hơi liên quan đến đóng thuyền, nhưng nghề đóng thuyền thời hiện đại và cổ đại là hai chuyện khác nhau, một thời là đúc bằng sắt thép, một thời là đúc bằng gỗ, cấu tạo bên trong cũng khác nhau. Những kiến thức và kinh nghiệm trước kia của ông ta hoàn toàn không thể dùng được, thứ duy nhất có giá trị chính là những hình ảnh mơ hồ trong đầu về bảo thuyền(*) thời cổ đại.
(*) Bảo thuyền: “Thuyền châu báu” được dùng cho chỉ huy và các phó chỉ huy của hạm đội, có chín cột buồm, dài khoảng 120 TruyenHD (400 ft) và rộng khoảng 50 m (160 ft). Là một con tàu trong hạm đội của Đô đốc Trịnh Hòa (còn gọi là Tam bảo Thái giám là một nhà hàng hải vĩ đại vào đầu đời Minh ở Trung Quốc.)
“Năm nghìn liêu(*)?” Lão công tượng kêu lên một tiếng kinh hãi, rồi sau đó liên tục lắc đầu phất tay, “Không được, không được, hiện giờ chúng ta ngay cả thuyền ba nghìn liêu cũng chưa chắc đã đóng được, chứ đừng nói đến năm nghìn liêu. Đã rất nhiều năm rồi ta không còn đóng thuyền nữa, tay nghề không còn được lợi hại như trước.” Lão công tượng này đã hơn sáu mươi tuổi, tính tình không được tốt lắm, mặc dù biết Tân Nhất Lai là đại quan, nhưng vẫn không hề kiêng nể ông ta.
(*) Liêu: Đơn vị tính toán tải trọng thuyền bè của Trung Quốc thời cổ đại. Trước kia Trung Quốc cổ đại chưa xuất hiên đơn vị đo lường là Tấn, thường lấy liêu là đơn vị tính toán kích cỡ lớn nhỏ của thuyền bè. Trước kia liêu không phải là đơn vị chỉ tải trọng của chiếc thuyền, mà là số lượng gỗ để làm ra chiếc thuyền.
Gương mặt Tân Nhất Lai sa sầm, “Lấy bản vẽ ra cho ta xem.”
Lão công tượng đưa bản vẽ cho ông ta, thao thao bất tuyệt nói: “Ngài là quan gia, đâu có biết gì về công việc đóng tàu của chúng ta.” Những tên làm quan kia, không hiểu cái gì cả, mở miệng là đòi hỏi thế này thế kia, khiến bọn họ chịu không ít khổ sở, lão công tượng cảm thấy, vị Thị lang đại nhân này tám chín phần chính là loại này.
Tân Nhất Lai coi như không nghe thấy, nhíu mày nhìn bản vẽ một hồi lâu, sau một lúc lâu mới bất đắc dĩ nói: “Bản vẽ này sao lại quá giản lược như vậy?” Mẹ nó ông ta xem không hiểu.
Lão công tượng cố nén vẻ kinh thường, nhưng giọng nói khó tránh khỏi chế ngạo, “Ngài là đại quan mà, sao có thể hiểu được mấy cái này.”
Hồ Trường Cẩm sưng mặt lên mất hứng liếc lão công tượng một cái, muốn mở miệng phản bác, lại bị Tân Nhất Lai ngăn lại.
“Ta sẽ cầm thứ này về, đưa cho tiểu hài tử trong nhà giúp đỡ.” Tân Nhất Lai cười híp mắt nói: “Chuyện đóng thuyền cũng không cần quá gấp gáp, tìm được công tượng rồi nói sau. Không phải xưởng đóng tàu của chúng ta còn chưa xây xong sao?”
Triệu viên ngoại vội vàng trả lời: “Xin Đại nhân yên tâm, móng đã được đào rồi, đã mời được rất nhiều công tượng, sẽ xây xong rất nhanh thôi ạ.”
Tân Nhất Lai hài lòng gật đầu, lại rầu rĩ không vui quay sang nói với Hồ Trường Cẩm: “Đừng có đứng nghệt mặt ra đó nữa, lát nữa quay về ngươi sẽ bận rộn đó. Đã học qua thứ này chưa?” Ông ta phất phất bản vẽ trong tay, ánh mắt Hồ Trường Cẩm sáng lên, dùng sức lắc đầu. Lão công tượng thấy thế thì bĩu môi, không biết đang lầm bầm nói câu gì, rất rõ ràng đó không phải là lời gì hay ho.