Trên bàn giải phẫu trong nhà xác, một cỗ thi thể bị thiêu cháy chắp vá bảy, tám phần.
Nói “chắp vá bảy, tám phần” không quá chút nào: đầu và thân vì thiếu mất phần cổ nên gần như tách rời ra, chỉ còn lại cơ thịt ở hai bên cổ và gáy đã bị thiêu chín dính lại với nhau, chưa đến mức đầu lìa khỏi xác. Tứ chi của thi thể đã bị thiêu rụi, ở hiện trường tìm được vài mẩu xương cứng nằm rải rác xung quanh phần thân của thi thể. Toàn bộ thi thể bị thiêu rất nghiêm trọng, cả xương sọ cũng nứt vỡ, lộ ra phần não bị thiêu thành màu sáp ong.
Mô bụng ở mặt trước của thi thể đều đã mất, phổi, tim và các nội tạng tuy đã lộ ra ngoài, bị co rút lại do chịu nhiệt độ cao nhưng vẫn chưa bị thiêu rụi hoàn toàn.
“Những công việc quan trọng cần làm tôi đã nói qua từ trước rồi.” Tôi nói, “Chia nhau ra làm thôi.”
Tôi phụ trách kiểm tra bộ phận quan trọng nhất của thi thể, chính là đường hô hấp và phổi. Vì khoang ngực của thi thể đã bị thiêu mất, phổi đã lộ ra ngoài. May mà phổi chưa bị lửa thiêu hủy, chỉ là mất nước quá độ mà co rút lại bằng cỡ hai nắm tay. Thực quản, khí quản nối liền với phổi chỉ còn đến phần nằm phía trên xương ức, phần phía trên đã mất hết. Tôi cẩn thận lấy khí quản và thực quản còn dư lại và phổi ra, sau đó quan sát cơ thịt còn lại hai bên cổ và gáy, không thấy vết thương xuất huyết nào.
Để chắc chắn, tôi định mở xương hàm dưới của nạn nhân ra để xem tình hình bên trong khoang miệng. Xương sọ của nạn nhân đã bị thiêu thành màu trắng, xương hàm dưới cũng không ngoại lệ, treo bên dưới xương sọ trông rất ghê rợn. Tôi dùng sức mở ra, phát hiện xương hàm dưới đã bị thiêu rất giòn, không còn cách nào khác đành phá hỏng luôn nó, để lộ ra đầu lưỡi đã bị thiêu thành màu trắng. Cuống lưỡi không hề có dấu vết bị hun đen.
Trong phần thực quản còn sót lại có dính một mảnh vỏ cà chua, một ít trứng gà, có thể thấy đây là món cà chua xào trứng, phù hợp với thức ăn thừa tìm thấy khi khám nghiệm hiện trường. Trong thực quản và khí quản còn sót lại đều không có bụi và than tro, cắt phế quản ra cũng không thấy, chỉ có ít bọt màu hồng phấn không ngừng tràn ra từ phía cuối.
Đại Bảo phụ trách làm sạch nội tạng của thi thể. Nội tạng của nạn nhân đã co rút lại vì mất nước, tim chỉ lớn bằng một nắm tay của trẻ em, lá lách co rút lại cỡ một cái bánh bao, gan cũng trở nên khô và giòn do chịu nhiệt độ cao, chỉ có thận nằm ở vị trí tương đối sâu nên cơ bản vẫn còn giữ nguyên hình dạng ban đầu. Một lượng lớn máu bị mất nước đọng lại dạng hạt, tế bào hồng cầu cặn lại mà thành.
Vì hộp sọ đã bị nứt, việc giải phẫu phần đầu không cần phải mổ hộp sọ nữa. Do mất nước, não đã biến thành một khối nhớp nháp.
Đường ruột của nạn nhân đã bị thiêu rụi hoàn toàn, may mà chúng tôi tìm được dạ dày trong khoang bụng đầy tro. Lúc này dạ dày đã rút lại bằng cỡ một quả táo, thành dạ dày dày lên rất nhiều. Chúng tôi cẩn thận mở dạ dày đã bị thiêu chín ra, phát hiện bên trong vẫn còn hơn 10g nhũ trấp. Tôi múc nhũ trấp ra, rửa lại bằng nước. Không bao lâu sau, chúng tôi đã nhìn thấy được cà chua, trứng gà, cơm và rau.
Hoàn toàn trùng khớp với thức ăn thừa trong bếp.
Mặt trước của thi thể bị thiêu rất nghiêm trọng, mặt sau lại giữ được khá lành lặn, thậm chí trên phần da đầu vẫn còn sót lại ít tóc (tóc là phần dễ bị thiêu hủy nhất).
“Mấy sợi tóc này có thể giải thích được vấn đề rồi.” Tôi nói với Đại Bảo.
Đại Bảo hiểu ý tôi, nói, “Hiểu rồi, khi nạn nhân bị cháy không hề động đậy, vì thế mà tóc bị ép lên gối vẫn được giữ nguyên.”
Khám nghiệm tử thi xong, tôi đã có kết luận cho vụ án. Những gì thấy được trong quá trình khám nghiệm đã nói lên tất cả. Nếu bên phía trên điều tra hiện trường có thể hỗ trợ thêm cho suy đoán của tôi thì vụ án này càng thêm chắc chắn, Lưu Thần Bân muốn chối tội cũng không được.
Bỏ qua bữa trưa, tôi và Đại Bảo vội đến hiện trường hỗ trợ nhóm của Lâm Đào.
Trong thời gian chúng tôi khám nghiệm thi thể, nhóm của Lâm Đào đã lấy xong các túi tro ở hiện trường. Nói thì dễ, làm thì khó, làm lâu như thế, giờ Lâm Đào và Trần Thi Vũ đã thành “người da đen” rồi, trên mặt toàn là than tro, trông như vừa đi ra từ hầm mỏ vậy.
“Các anh xong rồi à?” Lâm Đào dùng tay áo lau mồ hôi, trên trán lại có thêm một đường đen nhẻm.
“Cậu…” Tôi chỉ ống tay áo của cậu ta.
Lâm Đào xua tay, nói, “Đằng nào cũng bỏ! Không sao! Đúng rồi, bao giờ thì Tổng cục mới cấp bộ đồ công tác cho chúng tôi đây?”
Tôi bật cười, nói, “Có phát hiện gì không?”
“Có thể phát hiện gì?” Lâm Đào nói, “Cứ xúc tro thôi. Nhưng Lông Vũ quả thật lợi hại, tôi xúc được bảy túi, cô ấy lại xúc đến chín túi.”
“Nhằm nhò gì, anh đến trường Đại học Cảnh sát của tôi mà xem thử.” Trần Thi Vũ nói.
Lâm Đào phản bác, “Học viện Cảnh sát của tôi không kém hơn trường cô đâu.”
“Tìm được điểm bén lửa chưa?” Tôi cắt ngang trận “mắng yêu” của hai người họ.
“Sàn nhà đã quét dọn, có thể thấy rõ điểm bén lửa nằm ở giữa giường và cửa sổ.” Lâm Đào chỉ vào chỗ sàn gỗ bị thiêu mất một mảng và nói, “Chính là vị trí này, sau khi kiểm chứng, rất có khả năng đây chính là vị trí đặt bình gas.”
“Bình gas”, tôi xoa cằm nói, “nói vậy, khi bén lửa thì bình gas vẫn đang rò rỉ.”
“Không sai.” Lâm Đào nói, “Chúng tôi phân tích diễn biến là như thế này: Trước tiên, bình gas được mang từ phòng bếp vào phòng ngủ, đặt bên cạnh giường, miệng bình hướng về phía giường, sau đó mở khóa bình gas để gas rò ra. Để gas thoát ra đến một mức nhất định thì châm lửa, làm nổ bình, gây sóng xung kích. Khi lửa cháy thì bình gas vẫn đang rò rỉ, nên chiếc giường và thi thể nằm trên đó bị thiêu nặng nhất.”
“Nói vậy, tuy điểm bén lửa nằm bên cạnh giường, nhưng vị trí bắt lửa không nhất định là chỗ đó.” Tôi nói, “Khi trong phòng đầy khí gas, cho dù bắt lửa ở đâu thì cũng sẽ dẫn đến cùng một kết quả.”
Lâm Đào gật đầu, nói, “Chính là như vậy, điểm châm lửa e là khó xác định được.”
“Không cần.” Tôi cười đầy vẻ bí ẩn rồi nói, “Đi ăn bát mì rồi hãy làm tiếp nào.”
“Xong rồi?” Lâm Đào hỏi.
Tôi gật đầu.
Suốt cả buổi chiều, tổ điều tra chúng tôi đã sàng lọc từng túi tro một, lọc bỏ than tro, giữ những vật khá lớn lại, sau đó quan sát xem chúng có được từ đâu. Đây là một trong những cách điều tra hỏa hoạn một cách toàn diện. Hiện trường bị thiêu đến mức độ này, chỉ cần là vật dễ cháy đều bị thiêu thành tro, những gì còn sót lại đều là vật bằng kim loại khó thiêu hủy, trong số những vật này, có thể tìm được một vài manh mối quan trọng.
Sàng lọc gần ba tiếng đồng hồ, công việc kết thúc khi Lâm Đào kêu lên một tiếng.
Lâm Đào tìm thấy nắp chắn gió của bật lửa trong túi tro ký hiệu chữ “H”. Vị trí tương ứng với chiếc túi đó là bên cửa sổ, cũng là vị trí người bị thương đang cuộn mình lại khi được tìm thấy.
Tôi trở lại hiện trường, mô phỏng lại vị trí Lưu Thần Bân lúc đó, rồi nói, “Nếu châm lửa trong trạng thái này, khi lửa bốc cháy, vì điểm cháy là bên giường nên phần lưng bên trái của Lưu Thần Bân sẽ hướng về ngọn lửa, hoàn toàn phù hợp với tình trạng và vị trí vết bỏng trên người anh ta.”
“Nắp chắn gió của bật lửa cũng tìm thấy tại chỗ này.” Đại Bảo cười, nói, “Vấn đề đã được làm rõ rồi.”
Hôm sau vừa đến tổ chuyên án, chúng tôi liền lập tức hỏi thăm tình hình của Lưu Thần Bân.
Theo lý mà nói, sau một ngày hồi phục, lại thêm không có vết thương nào đáng kể, Lưu Thần Bân đáng ra nên tỉnh lại rồi mới phải. Nhưng, lời của điều tra viên lại khác hoàn toàn với suy luận này.
“Lưu Thần Bân vẫn còn đang hôn mê.” Điều tra viên nói.
“Không làm được gì à?” Tôi hỏi.
“Ăn được ít cháo.” Điều tra viên nói, “Tôi đưa thì đến bên miệng thì anh ta liền mở miệng ra.”
“Vậy vẫn gọi là hôn mê sao?”
“Ai nói không phải? Tôi cảm thấy anh ta đang trốn tránh vấn đề.” Điều tra viên nói, “Haiz, tôi còn chưa bón cơm cho con mình bao giờ, thế mà ngày nào cũng phải bón cơm cho anh ta ăn.”
“Bác sĩ có nói gì không?”
“Bác sĩ phụ trách của anh ta có đưa một bác sĩ khoa thần kinh đến, vị bác sĩ đó nói, tình trạng hiện tại của Lưu Thần Bân là chướng ngại tâm lý cấp tính ngắn hạn gì gì đó.” Điều tra viên nói.
Phòng họp rơi vào im lặng.
“Không sao.” Tôi cười nói, “Cho dù không khai nhận vẫn có thể xác nhận việc Lưu Thần Bân chính là hung thủ gϊếŧ người.”
“Hả? Có chứng cứ không?” Điều tra viên hỏi.
Tôi lắc đầu, nói, “Vì hiện trường vụ cháy đã bị giội nước, chứng cứ trực tiếp e là không thể tìm ra được, nhưng bây giờ chúng tôi đã nắm được tình hình, có thể liên kết thành một xâu chứng cứ.”
“Mong anh nói rõ hơn.” Trưởng phòng phụ trách chen vào nói.
Tôi hắng giọng, nói, “Tôi cảm thấy, vấn đề mấu chốt của vụ án này chính là nguyên nhân tử vong của nạn nhân Chiêm Sỹ Mai. Nói đến vấn đề này, trước tiên phải làm rõ Chiêm Sỹ Mai bị thiêu khi còn sống hay là bị thiêu xác sau khi chết.”
“Chuyện này đơn giản thôi.” Điều tra viên nói, “Tôi có nghe qua chuyện Trương Cử nướng lợn (1) thời xa xưa đã giải quyết được vấn đề này rồi.”
(1) Trương Cử dùng cách nướng lợn để thử nghiệm, kiểm chứng được cách phân biệt giữa bị thiêu sống đến chết và bị thiêu xác sau khi chết. Thông thường, pháp y chủ yếu xem trong đường hô hấp của nạn nhân có “hội chứng hô hấp nhiệt” và bụi than hay không để phán đoán nạn nhân bị thiêu khi còn sống hay bị thiêu xác sau khi chết. Với công nghệ hiện đại có thể phân biệt được nhờ xét nghiệm hàm lượng khí carbon monoxide (CO) trong máu tim của nạn nhân.
“Tuy thi thể đã bị thiêu hủy rất nghiêm trọng, nhưng tôi nghĩ vẫn có thể xác định được Chiêm Sỹ Mai là bị thiêu xác sau khi chết.” Tôi nói, “Chủ yếu là có các căn cứ sau: thứ nhất, trong thực quản và khí quản còn sót lại, phế quản, tiểu phế quản, thậm chí là trong khoang miệng đều không phát hiện thấy muội tro và bụi than. Điểm này giống như đồng chí vừa nói khi nãy, đây chính là ví dụ cho Trương Cử nướng lợn.”
“Nhưng, không thể chỉ dựa vào hiện tượng này để đưa ra kết luận được.” Đại Bảo nói.
Tôi gật đầu, nói, “Đúng vậy. Trong một vài vụ án hỏa hoạn, nhất là những vụ có nổ hoặc cháy bùng lên, có khả năng đường hô hấp của nạn nhân chịu nhiệt đột xuất, cổ họng lập tức sưng lên, làm nghẽn đường hô hấp, sẽ không hít phải bụi tro. Như vậy sẽ gây ra hiện tượng giả thiêu xác sau khi chết. Trong vụ án lần này, vì cổ họng nạn nhân đã bị thiêu hủy hoàn toàn, không thể kiểm tra xem nó có bị sưng hay không, vì vậy, nếu chỉ dựa vào điểm này vẫn chưa thể đưa ra kết luận cuối cùng được.”
“Còn có căn cứ khác không?” Điều tra viên hỏi.
Tôi nói một cách chắc chắn, “Thứ hai, theo tình trạng bị thiêu của thi thể, đặc biệt sau gáy nạn nhân vẫn còn tóc, cho thấy từ khi bắt đầu nổi lửa cho đến khi kết thúc, vị trí cơ thể nạn nhân không hề xảy ra bất kỳ thay đổi nào. Điểm này có thể chứng thực, khi lửa bắt đầu cháy, cô ta đã chết rồi.”
“Nếu chỉ hôn mê thôi thì sao?”
“Đúng là không thể loại trừ điểm này.” Tôi nói, “Thế nên điểm mấu chốt cũng chính là điểm cuối cùng, thời gian tử vong của nạn nhân.”
“Bị thiêu thành thế này rồi vẫn có thể phán đoán được thời gian tử vong sao?”
“Có thể.” Tôi ngẩng đầu lên nói, “Rất may mắn dạ dày của nạn nhân vẫn còn, hơn nữa khá hoàn chỉnh, từ thức ăn thừa lại trong dạ dày, tuy có từng chịu nhiệt nhưng vẫn còn hơn 10g nhũ trấp. Theo lý thuyết thông thường, sau sáu tiếng dạ dày sẽ trống rỗng, chúng ta có thể phán đoán nạn nhân tử vong trong khoảng thời gian năm tiếng cách thời gian ăn bữa cuối cùng của cô ta.”
“Nhưng không ai biết lần ăn cuối của cô ta là lúc nào.” Điều tra viên nói.
Tôi chỉ lên tấm hình hiện trường trên màn hình, nói, “Không cần biết thời gian cụ thể. Khi chúng tôi khám nghiệm hiện trường, tìm thấy trong tủ bát có ít thức ăn thừa, đây hiển nhiên không phải bữa ăn khuya, mà là bữa chính. Giả sử đây là bữa tối, bình thường bữa tối thường vào khoảng 6 giờ, vậy thời gian tử vong của nạn nhân là trước 11 giờ đêm. Nếu đó là bữa trưa, vậy thời gian tử vong lại càng sớm hơn.”
“Tôi hiểu ý anh, nổ trước khi cháy, còn vụ nổ xảy ra vào 1 giờ 42 phút sáng.” Lâm Đào nói, “Vì vậy, trước thời gian vụ nổ xảy ra ít nhất hai tiếng, nạn nhân đã tử vong rồi.”
“Nhưng nếu bữa tối vào lúc 9 giờ thì sao?” Điều tra viên nói.
“Nhà ai lại bắt đầu ăn tối lúc 9 giờ?” Tôi nói, “Những việc có xác suất xảy ra thấp, chúng ta không cần nghĩ đến, huống hồ, còn phải kết hợp với hai điểm vừa nêu khi nãy.”
“Theo kết quả điều tra được, thời gian dùng bữa của họ đều bình thường.” Một điều tra viên ủng hộ suy đoán của tôi.
“Thiêu xác sau khi chết, vậy nguyên nhân tử vong của nạn nhân là gì?” Điều tra viên hỏi.
“Đây chính là vấn đề mấu chốt.” Tôi nói, “Theo lý mà nói, thi thể bị thiêu hủy nghiêm trọng, nguyên nhân tử vong rất khó để kết luận, nhưng thi thể này vẫn có điều kiện để làm rõ nguyên nhân tử vong. Chúng ta đều biết, nguyên nhân tử vong bất thường được chia thành sáu loại lớn: ngoại thương, ngạt khí, trúng độc, bệnh tật, điện giật và nguyên nhân nhiệt độ cao thấp. Tối qua kết quả xét nghiệm độc tố và bệnh lý, nguyên nhân tử vong của Chiêm Sỹ Mai có thể tạm liệt vào hai loại ngoại thương và ngạt khí. Theo kết quả khám nghiệm tử thi, nội tạng nạn nhân có dấu hiệu tắc nghẽn máu chứ không phải thiếu máu, các cơ quan lớn đều nguyên vẹn không bị tổn thương, não tuy bị lộ ra ngoài nhưng màu sắc đồng đều, không có dấu hiệu xuất huyết. Vì vậy, tôi cho rằng nạn nhân không có dấu hiệu tử vong do tổn thương cơ học. Vậy chỉ còn lại ngạt khí. Hơn nữa, thi thể có đặc điểm có thể xác định nạn nhân tử vong do ngạt khí cơ học.”
“Tim tụ máu và tắc nghẽn máu nội tạng à?” Đại Bảo hỏi.
“Không chỉ có vậy.” Tôi nói, “Trong thực quản của nạn nhân có thức ăn bị trào ngược, có khả năng do ngạt khí mà ra. Thêm vào đó, trong khí quản có rất nhiều bọt, hiện tượng này thường thấy khi chết đuối, ngạt khí, trúng độc và điện giật. Kết hợp với tình tiết vụ án, lại càng chắc chắn nạn nhân tử vong do ngạt khí cơ học.”
“Ngạt khí cơ học cũng có rất nhiều loại mà nhỉ?” Lâm Đào hỏi.
Tôi gật đầu, nói, “Chết do ngạt khí cơ học chủ yếu có những cách sau: siết cổ, thắt cổ, chết đuối, ngạt thở, nghẹn, bịt đường thở, bóp cổ, còn có khoang bụng bị đè ép và ngộp thở do tư thế. Theo tình trạng hiện trường và kết quả điều tra, chết đuối, ngạt thở, nghẹn, khoang bụng bị đè ép và ngộp thở do tư thế đều không phù hợp, vậy chỉ còn lại bốn loại khả năng là chết do siết cổ, thắt cổ, bịt đường thở và bóp cổ.”
“Tôi hiểu rồi.” Đại Bảo chợt hiểu ra, “Chúng ta kiểm tra phần cơ thịt hai bên cổ và sau gáy không thấy xuất huyết. Điều đó cho thấy không tồn tại khả năng chết do bị siết cổ và thắt cổ.”
“Đúng vậy.” Tôi nói, “Siết cổ và thắt cổ phải dùng dây thừng, một vòng hoặc hơn nửa vòng quanh cổ sẽ bị tổn thương, còn bóp cổ và bịt đường thở chỉ để lại thương tổn ở phía trước cổ, xung quanh vùng mũi thôi.”
“Được, tôi biết các anh đã xác định được nguyên nhân tử vong, nhưng lại xuất hiện vấn đề rồi. Vì sao lại khẳng định là Lưu Thần Bân làm?” Điều tra viên nói, “Bây giờ chúng ta cần xác định được Lưu Thần Bân thực sự phạm tội, vì sau này khi anh ta mở miệng chắc chắn sẽ nói là hai người rủ nhau tự sát, Chiêm Sỹ Mai tự sát.”
“Chỉ có thể là do anh ta làm.” Tôi khẳng định, “Trước tiên, bịt đường thở và bóp cổ đến chết đều không thể tự mình làm được, chỉ có thể là do bị gϊếŧ. Tiếp theo, hiện trường vụ án là hiện trường kín, người ngoài không thể ra vào. Vậy, nếu không phải anh ta làm thì có thể là ai làm?”
“Từ vết thương của người bị thương, chúng ta có thể suy đoán được quá trình xảy ra vụ án.” Lâm Đào mở đoạn phim đồ họa dựng lại hiện trường mà cậu ta làm, nói, “Lưu Thần Bân quay lưng về phía bình gas, sau đó mở bật lửa, vị trí nắp chắn gió của bật lửa rơi xuống đã chứng thực điểm này.”
“Tuy không có vật chứng, nhưng được các anh khai thông tư tưởng, quả thật đã hiểu ra rồi.” Điều tra viên cười ha hả, nói, “Đợi vết thương của Lưu Thần Bân ổn định, chúng tôi sẽ lập tức thẩm vấn anh ta, từ giờ cho đến lúc đó, tôi còn phải bón cho anh ta ăn thêm vài bữa nữa.”