Chuyển ngữ: Andrew Pastel
Trong giảng đường nhỏ có hơn 30 sinh viên đang ngồi rải rác. Trừ tiếng giảng bài của tôi thì không hề nghe thấy bất kỳ âm thanh nào khác.
Thương Mục Kiêu ngồi ở hàng ghế đầu, chính giữa, ánh mắt vẫn luôn dõi sát theo tôi, thỉnh thoảng lại còn viết viết thứ gì đó, say mê học hành đến mức cứ như thể cái tên bị tôi đuổi ra khỏi lớp lần trước không phải cậu ta vậy.
"Bây giờ là phần câu hỏi." Tạm dừng powerpoint, tôi đến bên cạnh bục giảng, quay mặt xuống các sinh viên, "Các bạn được tự do đặt câu hỏi."
Không có bao nhiêu người giơ tay, nhưng trong số đó có Thương Mục Kiêu. Tôi chỉ nói chuyện với cậu ta khi nào không thể tránh né được nữa thôi, mà cậu ta giơ tay tôi không nhất định phải gọi. Hơn nữa, trong tiềm thức, tôi luôn cảm thấy cậu ta chắc là cũng chẳng đặt được câu hỏi nào nghiêm túc.
Tôi rất thản nhiên làm ngơ trước sự tích cực của cậu ta, lướt qua cậu, gọi một nam sinh ở hàng sau.
Thương Mục Kiêu bất mãn để tay xuống, quay đầu lại nhìn nam sinh được gọi kia, sau đó ngả người tựa vào lưng ghế như một đại gia đích thực.
Sinh viên bị gọi kia không biết đã xảy ra chuyện gì mà co rúm người lại thấy rõ, lắp bắp nói.
"Em... em muốn hỏi, thưa thầy, có thể... thể... giải thích lý thuyết về 'Bốn cội rễ của lý trí túc lý' của Schopenhauer một cách dễ hiểu, bớt những thuật ngữ triết học được không ạ?" Cậu ta gãi đầu ngượng ngùng, "Em... em thấy... hơi khó hiểu."
Triết học là một môn học rất khó và phức tạp, đầy rẫy những lý thuyết vừa mâu thuẫn vừa thống nhất từ các chủ nghĩa khác nhau, những sinh viên chỉ vì môn tự chọn bắt buộc, bất đắc dĩ đến đây ngồi vào lớp "Lịch sử triết học phương Tây" này, sẽ rất dễ bị các thuật ngữ triết học phức tạp làm cho lú lẫn.
Tôi gật đầu, tỏ vẻ đã hiểu, sắp xếp từ ngữ một chút rồi chậm rãi nói: " 'Bốn cội rễ của lý trí túc lý', nói nôm na là... bốn lý do cơ bản giải thích sự tồn tại của thế giới... Schopenhauer tin rằng thế giới khác biệt là do mọi người có những cách thể hiện khác nhau ra bên ngoài."
"Lý do thứ nhất, kinh nghiệm trực quan tạo thành những quan điểm cơ bản của con người về sự vật, và được kế thừa lại."
"Lý do thứ hai, các khái niệm trừu tượng tạo thành những phán đoán cơ bản của con người về sự vật, chúng xuất phát từ kiến
thức của con người về sự vật."
"Lý do thứ ba, kiến
thức bẩm sinh về thời gian và không gian tạo nên sự nhạy cảm của con người đối với các con số, và nó là thứ tạo nên cảm giác tồn tại."
"Lý do thứ tư, hành động của con người là cách để thể hiện ý chí, và thứ thúc đẩy nó là 'động cơ'."
"Đây là nội dung sơ lược của 'Bốn cội rễ của lý trí túc lý', em đã hiểu chưa?"
Cậu sinh viên kia vừa hí hoáy ghi chép vừa gật đầu liên tục: "Vâng, em hiểu rồi ạ, thầy vừa nói xong em đã hiểu! Thầy thật là giỏi!"
Thương Mục Kiêu cười hừ một cái, không hề che giấu sự khinh thường, giống như đang nghĩ mấy loại chuyện này mà cũng lôi ra giảng cho được, chẳng có trình độ gì.
Không biết cậu ta lấy đâu ra can đảm để cười người khác.
"Còn ai có câu hỏi nữa không?"
Thương Mục Kiêu lười biếng giơ tay, dường như cũng không hy vọng tôi sẽ gọi cậu ta.
Nhưng tôi cố tình gọi: "Cậu muốn hỏi gì?"
Nếu cậu ta nói gì xằng bậy, tôi cũng có lý do chính đáng yêu cầu cậu ta ra ngoài.
Thương Mục Kiêu sửng sốt thấy rõ, ngớ người ra một lúc, nhưng nhanh chóng sốc lại tinh thần, trôi chảy rõ ràng trình bày câu hỏi của mình.
"Nếu một tình yêu không được mọi người chúc phúc, thì ta nên theo lý trí hay bản năng?"
"Câu trả lời phụ thuộc vào chuyện cậu tin vào lý luận của chủ nghĩa gì."
Cậu ta hỏi tới: "Còn thầy thì sao? Nếu gặp được nửa kia khiến thầy rung động nhưng tình yêu không được mọi người chúc phúc, thầy sẽ chọn nghe theo lý trí hay quay về với bản năng?"
"Sự khác biệt giữa con người và động vật là con người có lý trí. Lý trí giúp chúng ta lập kế hoạch tốt hơn cho tương lai, làm chủ cuộc sống và giảm thiểu rủi ro. Tôi nghĩ chúng ta không nên từ bỏ phần quyền lợi này."
"Nhưng lý trí cũng làm cho chúng ta mất đi sự nhạy cảm với sự việc." Thương Mục Kiêu cãi lại tôi, " 'Lý trí khiến chúng ta được và mất.' Câu này có nghĩa là lý trí không quan trọng mà, đúng không ạ?"
Đây là nguyên văn câu nói của Schopenhauer, có lẽ cậu ta đã chuẩn bị sẵn.
Thành thật mà nói, đây không phải là một câu hỏi khó trả lời, nó không có nhiều nội dung triết học mà phù hợp làm một chủ đề biện luận hơn, để có thể rõ ràng ưu khuyết điểm.
Tôi còn tưởng cậu ta sẽ hỏi cái gì đó cao siêu, nhưng cuối cùng tất cả chỉ có vậy.
"Tôi theo chủ nghĩa lý trí, cậu theo chủ nghĩa phi lý trí. Chúng ta không cùng quan niệm, làm sao có thể nói chuyện với nhau? Cậu chấp nhận trở về với bản năng, nhưng tôi lại muốn nghe lý trí, ngay từ đầu chúng ta đã khác nhau, cậu không thuyết phục được tôi, và tôi cũng không có ý định thuyết phục cậu. Triết học là một tồn tại chứa đầy những hiểu biết và suy đoán khác nhau, không phải để phân định đúng sai."
Tranh luận câu hỏi này nữa thật vô bổ, tôi muốn dừng lại, nhưng cậu ta vẫn chưa chịu thôi.
"Vậy là thầy sẽ không bao giờ bị bản năng điều khiển, luôn có lý trí phải không?" Cậu ta nghiêng người về phía trước, giọng điệu và nét mặt khẽ thay đổi, như thể không tin, như đang chờ xem, trong đôi mắt đen ấy ngập tràn sự nóng lòng muốn thử.
Cậu ta nghĩ rằng mình có thể làm tôi phá vỡ lý trí, làm trái nguyên tắc, "tự vả" vào luận điểm
của tôi ngày hôm nay. Nhìn khuôn mặt trẻ trung và kiêu ngạo của cậu ta, tôi biết tỏng cậu ta đang nghĩ gì.
Không phải cậu ta hỏi tôi một câu hỏi không trình độ, cậu ta chỉ đang mở đường cho một ngày nào đó trong tương lai, ngày mà cậu ta có thể cười nhạo tôi vì tôi từng là người theo chủ nghĩa duy lý.
Con chó con hư đốn.
Tôi sẽ không cho cậu ta cơ hội như vậy, nhanh chóng kết thúc vấn đề.
"Quan điểm của tôi không quan trọng. Câu hỏi này kết thúc, câu hỏi tiếp theo."
Không nhận được câu trả lời mình mong muốn, cậu ta nhàm chán ngả người ra ghế, nghịch cây bút bi trên tay, khóe môi nở một nụ cười nhẹ, dùng khẩu hình miệng thầm nói với tôi ba từ:
Đồ hèn nhát.
Tôi thản nhiên lướt qua, bắt đầu trả lời câu hỏi tiếp theo.
Kể từ khi thỏa thuận có hiệu lực, Thương Mục Kiêu sẽ đến văn phòng của tôi mỗi ngày trước khi tan tầm để đưa tôi về nhà.
Tôi không quá tin cậu ta thực sự muốn theo đuổi tôi, nghĩ tới nghĩ lui, cậu ta thay đổi đột ngột như thế có thể chỉ vì ham muốn hiếu thắng quái gở nào đó – cậu ta phải chứng minh cho bằng được rằng tất cả những lời phủ nhận của tôi đều là chống chế, rằng tôi thật sự thèm khát cậu ta, có ý đồ xấu, là cái loại "miệng nam mô bụng một bồ dao găm".
Nếu Nghiêm Doanh là một cô gái kiêu ngạo, cho rằng chỉ cần ỷ vào nhan sắc là có được mọi thứ, thì Thương Mục Kiêu cũng chẳng kém gì.
Nếu cậu ta muốn yêu, bạn phải dành tình cảm cho cậu ta, nếu không, cậu ta sẽ tự mình cướp lấy. Cướp được rồi, thì nó cũng sẽ chỉ là thứ để thỏa mãn ham muốn chiếm hữu, có rồi cũng không nâng niu. Tôi luôn cảm thấy có lẽ cậu ta rất thiếu thốn tình cảm khi còn nhỏ.
Suy nghĩ một lúc, tôi cũng không phản đối sự theo đuổi của cậu ta nữa. Có người đưa tôi về nhà mỗi ngày, tôi mừng còn không kịp. Đây chỉ là một trò chơi trẻ con, chơi chán thì đương nhiên sẽ quay về làm những việc mình nên làm.
"Thứ bảy thầy có rảnh không? Em muốn đưa thầy tới chỗ này." Dừng xe ở chỗ cũ, Thương Mục Kiêu kéo phanh tay, mở lời hẹn tôi.
"Không rảnh, thứ bảy tôi có hẹn rồi."
Dương Hải Dương hẹn tôi sớm hơn, tôi không làm trái quy tắc. Tháo dây an toàn, thấy Thương Mục Kiêu không động đậy, tôi đưa mắt dò hỏi xem cậu ta lại còn có chuyện gì.
"Thế còn thứ bảy tuần tới thì sao?" Cậu ta đối mặt với tôi, chống khuỷu tay lên vô lăng, nét mặt cậu ta đã bắt đầu không vui.
Cho nên là, con nít thì vẫn là con nít, cái gì cũng viết ra trên mặt.
"Chuyện tuần tới để tuần tới tính."
Nghe thế cậu ta ngả người ra ghế, không nói gì, không nhúc nhích, đó là thái độ sẽ không cho tôi xuống xe nếu tôi không đồng ý.
Về mặt thời gian, tôi thực sự không phải là đối thủ của cậu ta, cũng đang trong thế bất lợi. Nếu cậu ta khó chịu lên, ném tôi lại đây, tôi chỉ còn một cách là phải bò xuống xe.
"Tôi hiểu rồi, tôi sẽ dành thời gian rảnh cho thứ bảy tuần sau." Cuối cùng, tôi phải thỏa hiệp.
Thương Mục Kiêu nhanh chóng thay đổi sắc mặt, lại đột nhiên vui vẻ trở lại, không cần tôi nhắc gì, tự động tót xuống xe lắp ráp xe lăn, rồi vòng lại ôm tôi xuống xe.
Mới ôm có mấy ngày mà cậu ta ôm càng ngày càng thuận tay, tôi thì càng ngày càng yên tâm thoải mái. Có khi đến lúc xe tôi sửa xong, tôi sẽ không quen với việc tự lên xuống xe nữa mất.
Thật là đáng sợ mà. Hơn mười năm nay, làm gì tôi cũng tự làm, tôi biết nếu dựa vào người khác quá nhiều, sớm muộn gì tôi cũng trở thành phế vật thực sự. Nhưng chỉ vì một chuyện nhỏ phát sinh ngoài ý muốn, một trò đánh cược kì lạ, mà sự kiên trì hơn chục năm nay của tôi lại bị lung lay dao động.
Tôi chợt nhận ra rằng có lẽ tôi nghĩ về bản năng của con người quá đơn giản rồi.
Đưa tôi đến lối vào thang máy, Thương Mục Kiêu đột nhiên nhận một cuộc điện thoại, người ở đầu dây bên kia nói rất lớn, gần như hét lên, có lẽ đang ở nơi quá ồn ào.
"Chỗ cũ hả? Đừng có gọi..." Cậu ta liếc tôi một cái rồi nuốt lại lời định nói, "Đừng có gọi nhiều người nha, có ai tao không quen là tao không đi đâu đó"
Đầu dây bên kia nói gì tôi không nghe rõ, chỉ nghe được mấy chữ cuối: nhanh lên, tao biết rồi.
"Mấy đứa bạn rủ đi karaoke, em về trước." Thương Mục Kiêu dường như sợ tôi để bụng nên nghiêm túc giải thích cho tôi.
"Ừm, đi vui vẻ."
Tôi còn đang chìm đắm trong cuộc đấu trí giữa lý trí và bản năng, tạm biệt Thương Mục Kiêu, tôi về nhà đóng cửa suy ngẫm cả đêm, liệu tôi có thể hoàn toàn lý trí hay không, nhưng không có câu trả lời.
Chiều thứ bảy, đúng giờ, tôi đến nhà hàng Dương Hải Dương hẹn. Cậu ấy đã đến nhưng không thấy bạn gái đâu.
"Xem thực đơn trước đã. Vân Nhu tự đến. Cô ấy vừa mới đến, đang đậu xe." Cậu ấy giải thích với tôi.
Tôi không chú ý đến ăn uống, không xem thực đơn, điều đó có nghĩa cậu ấy sẽ là người phụ trách gọi món.
Khi gần như đã gọi món xong, Dương Hải Dương đang nói chuyện với tôi, đột nhiên giơ tay vẫy vẫy về phía cửa, cả khuôn mặt như bừng sáng lên khi thấy sự xuất hiện của người bên kia.
Đến lúc ấy, tôi mới tin rằng cậu ấy thực sự đã tìm thấy một người muốn dành phần đời còn lại của mình bên nhau, mà không phải tìm bừa tìm quấy một ai đó cho qua ngày.
"Xin lỗi, tôi đến muộn." Người bên kia ngồi xuống, giọng nói trong trẻo, tóc dài chấm vai, mặc một chiếc áo blazer trắng đơn giản nhưng lại nổi bật, bắt mắt như một ngôi sao nữ. Điều quan trọng nhất là...... Cô ấy có vẻ quen quen.
Chỉ là....Có thể hay không nhỉ? Nếu đúng là thế thì trùng hợp như phim vậy.
"Xin chào, tôi là Thương Vân Nhu, bạn gái của Dương Hải Dương. Tôi hay nghe Hải Dương kể về anh, cuối cùng cũng có dịp gặp nhau rồi, anh đúng là danh bất hư truyền." Thương Vân Nhu lịch sự vươn tay ra bắt tay tôi.
Tôi nhìn chằm chằm vào khuôn mặt của cô ấy, kết hợp với cái họ hiếm có, nghi ngờ ban đầu chỉ 20% giờ đã tăng lên 60%, ngay lập tức hơn một nửa.
"Xin lỗi..." Tôi bắt tay cô ấy, hỏi: "Có phải cô có một người em trai không?"
- -
Tác giả có điều muốn nói:
Quan điểm "chỉ con người mới có lý trí" và quan điểm "lý trí không quan trọng" đều là của Schopenhauer. Bắc Giới đã sử dụng quan điểm của một triết học gia để giải thích quan điểm của chính mình, và Thương Mục Kiêu đã sử dụng quan điểm của chính triết học gia đó để bác bỏ quan điểm.
Editor có điều muốn nói:
Schopenhauer cũng nói rằng, việc con người chúng ta bị thu hút bởi người khác phái đều chỉ bắt nguồn từ mục đích sinh sản. Đưa ra tất cả những bằng cớ bắt nguồn từ nhiều thực tế, Schopenhauer kết luận, tình yêu rốt cục chỉ là bản năng duy trì giống loài.
./.