– “Nghĩa, sau này lớn lên cậu sẽ làm nghề gì?”, một cô gái tóc tết đuôi sam dài đến tận thắt lưng có khuôn mặt bầu bĩnh xinh xắn ngồi bên cạnh nói với chàng trai.
Nghĩa đứng dậy lấy một tay phủi phủi vào đít để làm rơi ra một vài ngọn cỏ dính vào mông, đôi mắt tràn trề nhiệt huyết nhìn về phía con sông Hồng ở phía xa như một dải lụa mầu hồng đang uốn lượn. Nơi Nghĩa đang ngồi cùng với Trang, cô bạn cùng xóm học chung với nhau từ hồi lớp 1 là ở trên triền đê xanh mướt cỏ, giữa đê và con sông Hồng ở phía xa ấy là một vùng đất mầu mỡ phù sa mà người dân nơi đây thường hay gọi là đất bãi.
Nghĩa không phải suy nghĩ nhiều về câu hỏi của Trang, bởi trong lòng cậu đã có câu trả lời rất rõ ràng rồi. Cậu chỉ không biết làm thế nào để hiện thực hóa nó thôi. Ngó mặt nhìn xuống Trang đang ngước lên chờ câu trả lời, Nghĩa chỉ tay về phía cánh đồng ngô xanh mướt đang kỳ trổ cờ:
– Tớ muốn trồng thật nhiều cây ở vùng đất bãi này.
Trang bịm môi lại suy nghĩ về câu trả lời của Nghĩa, quả thật cô không hiểu cho lắm, kéo giật vạt chiếc áo sơ mi mầu trắng đυ.c để Nghĩa ngồi xuống cạnh mình, Trang mơ màng nhìn về phía mặt trời đang đỏ au sắp lặn ở phía bờ bên kia con sông:
– Lần nào tớ hỏi cậu cũng trả lời thế. Trồng cây thì có gì khó đâu, cả làng cả xã mình đều trồng cây ở đấy bao nhiêu đời rồi. Có chi mà cậu phải mơ ước vậy?
Nghĩa vò đầu bứt tai tìm từ ngữ để diễn tả cho Trang biết suy nghĩ của mình, nhưng cậu không thể nghĩ ra nổi, bởi thứ đó đến chính bản thân cậu còn chưa nghĩ ra:
– Tớ biết, tớ biết chứ sao không? Ý tớ khác nhưng tớ cũng không biết diễn tả như thế nào để cậu hiểu nữa, từ bé tớ đã có ước mơ như vậy rồi.
– Chắc tớ chẳng cần nói cậu cũng biết, người dân làng mình, trong đó có bố mẹ chúng mình một năm trồng đến 4 vụ, hết ngô, khoai, lạc, dưa đến chuối, đậu .v.v. có loại cây nào mà không trồng đâu. Nhưng có nhà nào mà xây được cái nhà mái bằng. Khổ cực quanh năm mà cũng chỉ đủ ăn thôi. Bây giờ người dân làng mình bỏ xứ đi làm ăn nơi khác quá nửa rồi.
Trang phân tích không sai, đó đúng là thực trạng ở vùng đất này, huyện Kim Động thuộc tỉnh Hưng Yên, một tỉnh thuộc vùng đồng bằng bắc bộ có con sông Hồng chạy ở bên sườn. Người dân nơi đây chủ yếu sống bằng nghề nông, cấy lúa vẫn là chính. Nhưng đối với những làng ven sông như làng của bạn Nghĩa, bạn Trang thì lại sống chủ yếu bằng nghề trồng các loại cây hoa mầu khác ở vùng đất đệm giữa con đê ngăn lũ và sông. Vùng đất ấy phì nhiêu mầu mỡ lắm vì có rất nhiều phù sa, trồng được hầu hết các loại cây trồng thông thường. Nhưng thiên nhiên không ưu đãi con người hoàn toàn, Nghĩa thêm một lần nữa đứng dậy, cậu hỏi ngược lại Trang:
– Cậu có biết tại sao lại như vậy không?
– “Tại sao?”, Trang trông đợi lắm câu trả lời này.
– Vì cứ vào mùa mưa là nước lên.
Phải rồi, mùa nước nổi. Hàng năm cứ vào mùa mưa là con sông Hồng hiền hòa thướt tha như thiếu nữ dậy thì ấy lại trở nên dữ dằn như phụ nữ đến tháng, nước lên ngập hết tất cả, có năm nước còn lên cao mem mép bờ đê nơi Nghĩa và Trang đang ngồi. Thành thử ra không thể trồng được những loại cây dài ngày, mang lại hiệu quả kinh tế cao.
Trang thất vọng vì câu trả lời của Nghĩa, chuyện hàng năm cứ đến mùa nước lên là cả làng phải di cư vào trong đê, đứng chống nách trên đê nhìn xuống vùng nước rộng mênh mông, nước lên ngập cả nhà chỉ còn mỗi mái chom chóp nổi lềnh phềnh trên mặt nước đã không phải là chuyện gì xa lạ nữa rồi:
– Chuyện đó thì cả làng ai chẳng biết. Nhưng cậu có cách nào ngăn nước lên không?
– “Tớ sẽ đắp bờ ngăn nước sông tràn vào”, Nghĩa trả lời hồn nhiên như cô tiên.
Trang cười phá lên bởi suy nghĩ trẻ con của Nghĩa:
– Ha ha ha, cậu sẽ là Sơn Tinh, lấy đá núi để ngăn nước lên phải không? Ha ha ha ha. Cậu vui tính thật đấy.
Biết là mình không thể đôi co với cô nàng này cho ra đầu ra đũa rồi, cơ bản là chính bản thân Nghĩa cũng không biết bằng cách nào có thể ngăn nước lên được, Nghĩa chuyển đề tài nhưng vẫn níu lại một chút hy vọng cho cả hai người:
– Hiện nay tớ chưa biết cách, nhưng tương lai tớ sẽ tìm ra. Cậu cứ tin ở tớ.
Trang cho qua, bởi những đoạn nói chuyện vừa rồi với Nghĩa thực sự mà nói cũng không phải là chuyện chính mà Trang rủ Nghĩa ra đây khi 2 đứa trên đường đi học về, sắp đến kỳ thi tốt nghiệp cấp III và thi vào Đại học rồi:
– Thôi được rồi, tớ tạm tin cậu đấy. À Nghĩa này, Nghĩa đã quyết định đăng ký thi vào trường đại học nào chưa? Cậu không được bỏ qua lời đề nghị của tớ đâu, không là tớ ………… giận đấy.
Nói đến đây, Trang quay mặt đi hướng khác để che đi khuôn mặt bầu bĩnh đang ửng hồng của mình. Nói về đôi bạn Nghĩa và Trang một chút, cả hai đứa ở cùng một thôn bên bãi, học với nhau từ năm lớp 1 đến tận giờ là sắp hết lớp 12 rồi. Nhà ở gần nhau nên hai đứa thân nhau lắm, lúc nào cũng đi học cũng kè kè ở bên nhau. Lại thấy tên hai đứa ghép lại với nhau thành một từ hết sức có ý nghĩa nên bạn bè cùng lớp thường hay trọc ghẹo ghép đôi vào với nhau. Về hình dáng thì cả hai cũng được gọi là trai xinh gái đẹp, nhìn rất ra dáng một đôi không lệch pha nhau tẹo nào. Chỉ khác nhau một chút về tính cách, trong khi Nghĩa sống nội tâm thì Trang có vẻ thích hướng ngoại. Còn về bản thân hai đứa, có thể dùng một câu thành ngữ như thế này để diễn tả: “tình trong như đã mặt ngoài còn e”. Hồi đó không như bây giờ, trai gái chưa có cởi mở yêu đương dễ dàng. Mặc dù trong lòng hai đứa đã có chút gọi là “yêu” nhau rồi đấy, nhưng hành động và lời nói cũng mới chỉ dừng lại ở hai người bạn thân thân thân mà thôi.
– “Thực ra ……….. thì tớ có quyết định rồi”, Nghĩa ấp úng.
Trang reo lên sung sướиɠ, cô chờ quyết định này của Nghĩa từ đầu năm lớp 12 cơ:
– Hihihihihi! Có phải là cậu quyết định thi trường Kinh tế quốc dân cùng với tớ không?
Nghĩa ấp úng:
– Tớ …….. tớ …….. tớ …………
Trang cướp lời bạn, cô bấu bàn tay mình vào bắp tay Nghĩa:
– Đúng rồi phải không? Tớ mừng lắm, vậy là cậu nghe lời tớ rồi. Tớ tin chắc rằng hai đứa mình sẽ đậu đại học Kinh tế quốc dân thôi.
Lời nói vừa rồi của Trang không phải là tự tin thái quá đâu, hai đứa mặc dù đều là con nhà nghèo nhưng lực học thì không một đứa bạn nào dám coi thường, liên tục không Nghĩa thì sẽ là Trang dẫn đầu về học lực trong lớp, mà việc này được duy trì từ năm lớp 1 đến tận bây giờ. Mới năm ngoái thôi, hai đứa còn là đại diện của trường cấp 3 tham gia kỳ thi học sinh giỏi toàn tỉnh Hưng Yên. Nghĩa thi môn hóa học còn Trang thi môn Toán.
Nhìn cái điệu bộ mừng như bắt được vàng của Trang, Nghĩa không nỡ làm nàng cụt hứng, mặt trời cũng chỉ chiếu những tia nắng sót cuối cùng trước khi lặn hẳn, ánh hoàng hôn trên triền đê đẹp đến mê hồn như vậy nhưng không làm Nghĩa để tâm, bởi trong lòng cậu lúc này chỉ là một sự lo lắng đến lạ thường, bởi cậu biết điều cậu nói ra sau đây rất có thể làm Trang giận. Mà tính Trang thì Nghĩa biết, cô ấy giận thì rất khó để làm lành, nhưng Nghĩa là người không biết nói dối:
– Tớ, tớ xin lỗi. Tớ quyết định thi đại học Nông nghiệp I.
Như bị dội một gáo nước lạnh, lời Nghĩa nói làm Trang đứng họng, mắt cô mở thật to nhìn kỹ vào khuôn mặt xụi lơ của người bạn thân:
– Cậu ……………… cậu ……………… Tớ ……………. ghét cậu!
Vừa nói xong Trang với tay lấy cái cặp sách gập đôi mầu đen của mình rồi đứng dậy chạy thật nhanh bỏ lại Nghĩa đứng một mình thẫn thờ nhìn theo đôi mông đít đã bắt đầu núng nính của Trang. Trời nhập nhoạng tối nên Nghĩa không nhìn được những giọt nước mắt lã chã của Trang rơi xuống đám cỏ ven đê.
Ở xa xa vọng lại tiếng lục lạc treo trên cổ con bò cái đầu đàn đang dẫn đầu đàn bò thong dong từng bước tìm về chuồng sau một ngày gặm no cỏ xanh mướt ở triền đê.
———————–
Nhìn thấy Trang chạy thật nhanh xuống lối rẽ vào xóm Bãi, cũng định đuổi theo để an ủi mong Trang bớt giận nhưng nghĩ thế nào Nghĩa lại thôi. Giờ bạn ấy đang ôm cục giận trong người, nếu mà an ủi có thể chỉ như đổ thêm dầu vào lửa, cứ thể thư thư rồi mình tính dần. Nghĩ vậy nên Nghĩa cũng ôm cặp lững thững đi men theo đê rồi đi xuống xóm Bãi, ở nơi đó là nhà cậu. Chắc giờ này mẹ đang nấu cơm, cũng nhá nhem tối rồi.
Quả đúng như vậy, đường trong xóm Bãi quanh co toàn là đường đất, cũng may trời mấy hôm nay nắng khô ráo nên đi lại cũng dễ dàng, chứ cứ có một cơn mưa hơi to một chút mà xem, lậy lội bùn đến tận mắt cá chân. Hai bên đường làng lưa thưa thỉnh thoảng có một vài ngôi nhà, còn lại đều là những ruộng ngô, ruộng khoai, ruộng dưa được người trong xóm tận dụng từng mảnh đất trống để trồng một thứ cây gì đó.
Vòng vèo mãi Nghĩa cũng về đến một ngã ba đường, nếu rẽ phải đi đến cuối con đường này là nhà của Trang, còn rẽ trái là về nhà mình. Nghĩa tần ngần một lúc vì vẫn còn một mối tơ lòng khi nghĩ về người bạn gái thân thiết, nhưng cậu quyết định rẽ về phía bên trái.
Cách ngã ba đường vừa nãy khoảng hơn trăm mét là ngôi nhà mà Nghĩa và chị gái đã sinh ra và lớn lên. Gọi là nhà cũng được mà gọi là lều cũng chẳng ai bảo gì. Cả cái xóm Bãi này hình thành nên một cách tự nhiên theo nhu cầu của sản xuất hoa mầu. Lúc đầu chỉ có một hai nhà ra ngoài bãi này dựng tạm một túp lều nhỏ để trông đêm đám ruộng của mình, dần dà có thêm vài nhà, lại thêm vài nhà nữa ra dựng lều. Nhiều lều dựng lên tức khắc hình thành một xóm lều nhỏ. Rồi thì từ lều người ta bảo nhau dựng cái nhà tạm to hơn một chút rồi kéo vài người, rồi cả gia đình ra ngoài bãi này ở hẳn luôn. Chuyện kể ra thì chỉ có vài dòng chữ, nhưng đó là cả quá trình mấy chục năm mới hình thành cái xóm Bãi này. Nay đã có khoảng trăm nóc nhà và cũng được chính quyền chính thức công nhận là một xóm thuộc một làng về mặt hành chính rồi.
Dân xóm Bãi không có đất trồng lúa giống các xóm trong đê, chỉ có đất trồng mầu. Âu đó cũng là sự phân công công việc trong xã hội. Dân trong đê thì trồng lúa, dân ngoài bãi thì trồng mầu. Thế nên mới có chuyện cứ đến mùa thu hoạch là dân xóm Bãi thi nhau đội từng thúng ngô, thúng khoai vào trong đê đổi lấy lúa, lấy gạo về ăn.
Trở lại Nghĩa, đứng trước cổng nhà mình, gọi là cổng cho nó oai thôi chứ nó chỉ là hai đυ.m hoa da^ʍ bụt trồng hai bên, không có cánh cổng chi hết, ở đây không có chuyện trộm cắp gì vì nhà nào cũng nghèo như nhau cả thôi. Lần nào cũng vậy, mỗi lần đi học về hoặc đi đồng về Nghĩa đều đứng ngắm ngôi nhà mình đôi ba phút đồng hồ. Để làm gì ư, chẳng phải là cậu thấy ngôi nhà của mình đẹp đâu, nó cũng giống như trăm ngôi nhà khác ở xóm, tồi tàn như nhau. Nhà cấp 4 có mái bằng lợp bằng ngói ta, tường nhà xây bằng gạch ba banh không trát, cửa nhà là các tấm phên tre nứa ghép lại với nhau. Ở đây trăm nhà như một đều xây theo kiểu này, chỉ khác nhau ở độ rộng mà thôi.