Sống khổ, chết khổ, yêu biệt ly sẽ khổ, oán ghét sẽ khổ, cầu không được khổ, Phật có bát khổ(1), Nhϊếp Ngôn chiếm lấy năm loại, cả đời hắn cơ bản là một chuỗi gian khổ, may mà rất ngắn, bởi vì hắn chỉ sống tới 28 tuổi.
Sinh mệnh hắn có lẽ phải kết thúc như vậy, nhưng mà vận mệnh lại tại khoảng khắc kia xuất hiện một điểm cong.
Nhϊếp Ngôn trở mình, sau lưng truyền đến một loại cảm giác thấm ướt, quần áo dính sát ở trên người, rất khó chịu, hắn mơ mơ hồ hồ còn nhớ được, hắn bị một viên đạn bắn trúng giữa lưng, té trên mặt đất, máu tươi chảy thành vũng.
Không phải là chết sao, Nhϊếp Ngôn chỉ thản nhiên, cứ lẳng lặng chết đi như vậy, vẫn có thể xem là một loại giải thoát.
Hắn ở cửa biệt thự của Tào Húc mai phục suốt năm ngày, thật vất vả đợi đến lúc Tào Húc xuất hiện, ở trước lúc Tào Húc lên xe khoảng khắc tình thế nguy cấp bóp cò súng, dùng súng ngắm bắn một viên đạn vào đầu Tào Húc, một tiếng oành, máu tươi tung tóe, trong kính viễn vọng, trên đầu Tào Húc xuất hiện một lỗ thủng, chính là nơi máu tươi không ngừng ứa ra.
Ánh mắt Tào Húc tràn đầy mờ mịt, cuối cùng từ từ buông lỏng, mất đi tiêu cự.
Quá trình viên đạn bạo đầu ở trong đầu Nhϊếp Ngôn phát lại, làm lòng hắn vô cùng sảng khoái, đó là phát tiết cừu hận.
Tào Húc có được một đời vinh hoa, lại chết ở trong tay tiểu nhân vật Nhϊếp Ngôn, đoán là cho dù có thành quỷ thế nào cũng không cam tâm. Ở trước cái chết, mỗi người đều giống nhau, cho dù hắn có tài phú khả địch quốc, cũng không cứu lại được tính mạng của hắn.
Làm nhiều điều ác, chung quy khó có thể thoát khỏi báo ứng luân hồi.
Khoảng khắc đầu Tào Húc nở hoa, Nhϊếp Ngôn phát hiện cách nhìn đời của bản thân mình đã xảy ra thuế biến hoàn toàn, vốn chỉ là một phát đạn mà thôi. Trên báo sáng ngày mai, ảnh của hắn có lẽ sẽ được đăng đến trang bìa. Bên trên sẽ viết, thủ phú Tào Húc bị gϊếŧ, tiếp đó bên cạnh miêu tả tên tội phạm, được người đời chiêm ngưỡng cúng bái.
Sau khi Nhϊếp Ngôn bắn chết Tào Húc, vệ sĩ của Tào Húc phát hiện ra hắn, lần theo dấu vết đuổi theo và bắn một phát đạn vào lưng hắn.
Nhϊếp Ngôn cảm thấy lưng nhói đau, thì ra đây là cảm giác bị đạn xuyên qua, trái tim từ từ ngừng đập, hắn có thể cảm giác được sinh mệnh đang nhanh chóng từ trong cơ thể trôi mất.
Phải chết sao, nhưng mà hắn lại nở nụ cười, cười đời người ngắn ngủi, cười chính mình một đời đần độn, gần đến chết, mới hoàn toàn tỉnh ngộ.
Vì thế lệ rơi đầy mặt.
Mối thù của cha mẹ đã xong, chuyện xảy ra trước kia như từng thước phim hiện lên ở trong đầu hắn, vướng bận duy nhất của Nhϊếp Ngôn ở trên đời này, chính là nụ cười không mang chút theo bụi trần của nàng.
Nàng là đồng học Nhϊếp Ngôn ở cao trung(2), hiện tại đã gả làm vợ người ta, nhưng dung nhan tươi đẹp của nàng, vẫn như trước kia khắc sâu trong lòng Nhϊếp Ngôn, theo thời gian trôi qua, lại càng khắc cốt minh tâm, không biết nàng nhìn thấy tin tức Nhϊếp Ngôn và Tào Húc đồng quy vu tận, sẽ có phản ứng gì, là thở dài một tiếng, hay là thương tâm rơi lệ?
Ký ức phủ đầy bụi giống như nước lũ phá đê, hiện lên ở trong đầu hắn, hắn rất hối hận, có vài thứ, đợi đến khi hiểu được, cũng đã muộn. Cả đời này, hắn có rất nhiều tiếc nuối, rất nhiều tâm nguyện chưa hoàn thành.
Nhϊếp Ngôn đưa tay như muốn nắm bắt lấy điều gì, lại phát hiện tất cả dần dần đi xa, sinh mệnh đi tới cuối, phía trước vĩnh viễn sẽ là hắc ám.
Hối hận và chán nản giống một thanh đao nhọn, không ngừng cắt ở trên ngực hắn, đau lòng khó có thể kìm nén.
Kiếp trước rốt cuộc ta làm sai chuyện gì, mới bị ông trời trừng phạt và hành hạ như vậy!
Nhϊếp Ngôn oán khí xung trời, không cam lòng a, hắn ở trong lòng gào thét đến khản tiếng, nước mắt lăn xuống.
Từ từ, không biết qua bao lâu, nỗi lòng Nhϊếp Ngôn chậm rãi bình tĩnh lại.
Tư duy hắn vẫn hoạt động như cũ, ý thức còn có thể suy nghĩ, chẳng lẽ đây là cái chết, hoặc có lẽ đây là linh hồn của ta sao.
Rất lâu, ngón tay Nhϊếp Ngôn có một chút cảm giác, hơn nữa chân thật như vậy, vì sao lâu như vậy, ta còn có ý thức, hắn bỗng nhiên ngồi dậy, nhìn quanh bốn phía, ngỡ ngàng không biết phải làm sao.
Chẳng lẽ là địa ngục?
Ánh mắt Nhϊếp Ngôn vô thần từ từ khôi phục lại tiêu cự, nhìn xung quanh, một số đồ vật cũ đập vào mắt hắn, giường gỗ, ghế dựa và sàn nhà vốn đã có chút tổn hại.
Đây là nơi nào? Không phải là ta đã chết rồi sao?
Như nằm mộng bừng tĩnh, có một loại cảm giác không đúng, hắn sờ sau lưng, cả bàn tay đều dính chất lỏng sền sệt, đưa ra phía trước nhìn thử xem, trong lòng bàn tay không có máu loãng, mà là mồ hôi. Quần áo sau lưng bị mồ hôi thấm ướt, mới có cảm giác ướt sũng.
Đây là chuyện gì?
Không phải ta chảy rất nhiều máu sao, hắn nhớ mang máng máu kia, màu sắc giống như màu đỏ tươi của rượu vang, đó là nhan sắc của sinh mệnh tàn lụi.
Nhϊếp Ngôn véo mình một cái, còn có cảm giác đau, này không phải nằm mơ, chẳng lẽ những chuyện ám sát Tào Húc trước kia, mới là một giấc mộng sao?
Vì sao những cái đó chân thật như vậy?
Giống như Giấc mộng Trang Chu(3) của cổ nhân khi tỉnh lại lẩm bẩm tự nói, rốt cuộc ta là Trang Chu mơ thấy hồ điệp, hay là hồ điệp mơ thấy Trang Chu?
Rốt cuộc cái nào mới là thực, cái nào mới là mộng cảnh?
Hắn nghi hoặc nhìn xung quanh, hắn có nhiều chỗ khó hiểu.
Ngọn đèn ảm đạm, giường gỗ có chút cũ nát, bàn học, ghế dựa, đồng hồ treo trên tường kia của lão ba được gọi là đồ cổ, đang phát ra tiếng tích tắc, Nhϊếp Ngôn còn nhớ rõ, thời gian của nó không có một lần là chính xác.
Trí nhớ như một quyển sách lâu năm, từ từ mở ra.
Hoàn cảnh nơi này quen thuộc như vậy, đây không phải phòng ở của hắn lúc cao trung sao?
Ánh mặt trời xuyên qua lỗ thủng trên rèm cửa chiếu vào, đồng tử bị ánh sáng chiếu mạnh giãn ra truyền đến đau đớn, cho hắn một loại cảm giác chói mắt chân thật.
Ta còn sống, Nhϊếp Ngôn đưa tay phải đến trước mặt, hai tay có chút hơi non nớt, là một loại tái nhợt của bệnh trạng.
"Ta đây là sao vậy? Ta rốt cuộc là ta mười năm trước, hay là ta mười năm sau?" Nhϊếp Ngôn gãi tóc, cực kỳ phiền não.
Hắn sắp xếp lại suy nghĩ, mỗi một đoạn ngắn trong trí nhớ, dần dần trở nên rõ ràng.
Đây là một năm kia khi hắn 18 tuổi, nghỉ hè cao nhị, cha mẹ không ở nhà, hắn sốt cao bốn mươi độ, thiếu chút nữa chết đi, may mắn mới nhặt lại được một cái mạng.
Đoạn thời gian kia ba mẹ để lại cho hắn chút tiền, sau đó đi không từ biệt, hai ba tháng cũng chưa trở về, di động cũng gọi không được, tựa như biến mất vậy, khi đó hắn nghĩ ba mẹ không cần hắn, kinh sợ, hoảng hốt, sợ hãi, đủ loại cảm xúc kèm theo hắn, hơn nữa lại sốt cao, tâm lý để lại rất sâu bóng ma, trở nên nhát gan rụt rè, loại tính cách này mãi cho đến hắn hai mươi lăm tuổi về sau mới có thay đổi.
Sau này trưởng thành hắn mới biết được, cha mẹ cũng không phải không cần hắn, mà là mượn tiền thân thích bằng hữu, ở biên giới làm một ít mua bán buôn lậu, khi đó quốc gia nhu cầu cấp bách một loại kim loại gọi là Polonium, là một loại vật tư chiến lược trọng yếu, sau khi các quốc gia phát hiện tác dụng loại vật này, đều nhanh chóng thắt chặt xuất khẩu, bắt đầu trữ hàng. Cha mẹ Nhϊếp Ngôn không biết từ nơi này tìm con đường sản sinh, thu thập được loại vật này, buôn lậu về trong nước, được quốc gia lấy giá gấp mấy trăm lần thu mua, bởi vậy kiếm được một khoản kếch sù.
Tình huống đoạn thời gian kia rất căng thẳng, cha mẹ Nhϊếp Ngôn không thể gọi điện nói với Nhϊếp Ngôn, hơn nữa sự kiện kia là quân sự cơ mật, ngộ nhỡ tiết lộ đi ra ngoài, sẽ đưa tới họa sát thân, Nhϊếp Ngôn và cha mẹ hiểu lầm cứ như vậy chôn xuống, mãi đến rất nhiều năm sau, sự việc qua đi, phụ thân mới nói chân tướng cho hắn biết, Nhϊếp Ngôn mới tha thứ cho bọn họ.
Chính là một năm kia bắt đầu, phụ thân lợi dụng kiếm được thùng kim loại thứ nhất mở một công ty tinh luyện kim loại, cũng kiếm được mấy hóa đơn lớn, sự nghiệp đột nhiên tiến mạnh, giải quyết khốn cảnh trong nhà, Nhϊếp Ngôn cũng nhờ đó chuyển vào trường học quý tộc trong thành thị.
Chẳng lẽ ta thật sự trở về thời gian đó?
Tất cả, thật sự có thể bắt đầu một lần nữa sao?
Kinh hỉ và thấp thỏm đan xen, Nhϊếp Ngôn khó có thể hình dung tâm tình lúc này, trong lòng suy tính hơn thiệt, hắn lo lắng hiện tại toàn bộ, chỉ là một giấc mộng.
Nhϊếp Ngôn từ trên giường đứng dậy, kéo rèm ra, ánh nắng sáng chói như ngọn lửa phóng ra độ nóng, loại cảm giác nóng bỏng này, rõ ràng nói cho hắn biết, hiện tại không phải đang nằm mơ.
Cúi đầu, trên bàn học bên cửa sổ còn đặt sách giáo khoa của hắn, lý thuyết cơ giới, lý thuyết tự động hoá, ngữ văn, toán cao cấp, ngôn ngữ chương trình trí năng vân vân.
Nhϊếp Ngôn mở sách vở ra, những văn tự thân thiết quen thuộc này giống như một dòng suối mát chảy qua, kèm theo từng ký ức, thấm vào lòng người, những sách giáo khoa này là tuổi trẻ đã mất đi của hắn. Lên cao tam, hắn chuyển tới trường học quý tộc trong thành thị, sự nghiệp phụ thân thành công, vật chất điều kiện thật đầy đủ, làm hắn nhảy trở thành nhà có tiền bậc hai, liền bắt đầu nảy sinh tâm lý lười biếng, sau cao tam thành tích hắn không được tốt, sau lại phụ thân dùng tiền, để hắn vào một trường đại học nổi tiếng, nhưng mà mãi đến khi tốt nghiệp đại học, hắn cũng chưa học được cái gì, cả ngày ăn không ngồi rồi.
Đến 25 tuổi, sự nghiệp phụ thân lọt vào càn quét của tập đoàn tài chính thế kỷ Tào Húc, phụ thân tín nhiệm mấy tên thân thích bằng hữu bị Tào Húc mua chuộc, bán đứng ông ấy, công ty liên tiếp gặp phải thất bại, trong nhà lại lần nữa lâm vào khốn cảnh, phụ thân uống thuốc độc tự sát, mẫu thân buồn rầu thành bệnh, buồn bực mà chết. Sau khi đau đớn mất song thân, Nhϊếp Ngôn tài học tiến bộ, tự học rất nhiều môn lớp, nhưng mà khi đó hắn đã bỏ lỡ rất nhiều thứ.
Nhϊếp Ngôn từng lòng đầy khát khao chuẩn bị dốc sức làm nên sự nghiệp, nhưng mà Tào Húc sao lại cho phép con của cừu nhân đông sơn tái khởi? Dưới dự can thiệp của Tào Húc, không có một công ty dám mời Nhϊếp Ngôn, bức Nhϊếp Ngôn đến hoàn cảnh không còn đường để đi, nếu không phải Nhϊếp Ngôn đang chơi hư nghĩ võng du Tín Ngưỡng, còn có một chút ít ỏi thu nhập, hắn thậm chí ngay cả cơm cũng không có để ăn.
Đường đường chính chính đánh bại Tào Húc là không có hy vọng gì, con thỏ nóng nảy còn có thể cắn người, Nhϊếp Ngôn cùng đường cuối cùng lựa chọn đồng quy vu tận với Tào Húc. Một tiếng súng kia vang lên, phát tiết oán hận của Nhϊếp Ngôn.
Thiên đạo chiêu chiêu(4), Tào Húc chắc là không nghĩ tới, hắn sẽ có kết cục như vậy.
Nhϊếp Ngôn nghĩ đến mình đã chết, lại không nghĩ rằng, thời gian cho Nhϊếp Ngôn một niềm vui, hắn về tới nghỉ hè cao nhị năm ấy.
Tuy rằng liên lạc với cha mẹ không được, nhưng Nhϊếp Ngôn có thể xác định, bọn họ đều còn sống, mỗi khi nghĩ đến đây, hắn liền nước mắt vui mừng.
Kiếp trước ơn dưỡng dục mà cha mẹ không đợi được, Nhϊếp Ngôn trong lòng đau khổ, không phải những người khác có thể cảm nhận được.
Ông trời lại cho hắn một cơ hội, hắn tuyệt đối sẽ không đần độn nữa.
Cha và mẹ phải qua hơn hai mươi ngày nữa mới trở về, ngay lúc nghỉ hè, hắn chỉ có thể một người ở trong nhà.
"Cao nhị nửa học kỳ sau, một năm kia, ta nhớ rõ hư nghĩ võng du Tín Ngưỡng mở cửa phục vụ còn không có bao lâu." Nhϊếp Ngôn còn nhớ rõ, Tín Ngưỡng mở cửa phục vụ một năm kia, cảnh tượng bùng nổ vô số tập đoàn tài chính tiến vào Tín Ngưỡng, chính bởi vì một số tập đoàn tài chính khổng lồ rót vào tài chính, khai phá Tín Ngưỡng quy mô lớn, khiến cho Tín Ngưỡng quả nhiên xứng đáng trở thành của thế giới thứ hai nhân loại.
Sau khi hắn đến trường học quý tộc, qua một học kỳ, dưới sự giới thiệu của một người bạn bè, mới tiến vào Tín Ngưỡng, nhưng mà lúc ấy rất nhiều người cấp bậc rất cao, hắn bỏ lỡ thời gian luyện cấp tốt nhất, chỉ có thể ở phía sau liều mạng đuổi theo.
Từng trang giấy trong trí nhớ, được một lần nữa tô màu mới, màu sắc sặc sỡ, thời gian trong du hí, là trong sinh mệnh hắn khó quên nhất, hắn quen biết rất nhiều bằng hữu, cuộc sống cô đơn, chính bởi vì có bọn họ, mới không còn quá mức nhàm chán.
Trước khi bắn chết Tào Húc, Nhϊếp Ngôn từng là một đại đạo tặc hơn 180 cấp, tuy không tính là cao nhất, nhưng cũng miễn cưỡng bước lên hàng cao thủ.
Nhϊếp Ngôn bỗng nhiên nhớ lại, trong ngăn kéo hắn còn có tấm thẻ ngân hàng, đó là tất cả tiền tiết kiệm của hắn.
"Có tiền mua mũ giáp rồi." Nhϊếp Ngôn nghĩ xong, mở ngăn kéo ra bắt đầu tìm kiếm, rốt cục từ trong góc tìm được thẻ ngân hàng màu trắng bạc, nếu ký ức không lầm, bên trong còn hai ngàn điểm tín dụng, một điểm tín dụng chính là một đồng tiền. Đó là hắn thời gian mấy năm tiết kiệm thắt lưng buộc bụng mà có, lúc ấy hắn muốn mua máy tính X3 tiên tiến nhất, nhưng mà chưa được vài năm, không đợi hắn tiết kiệm đủ tiền, máy tính X3 trở thành hàng lỗi thời. Đương nhiên sau khi sự nghiệp phụ thân thành công, tiền tiêu vặt của hắn không chỉ nhiều như vậy. Bởi vì phụ thân muốn bồi thường Nhϊếp Ngôn, đối với Nhϊếp Ngôn gần như là xin gì được nấy, hắn muốn cái gì, cơ bản đều có thể mua được.
Nhϊếp Ngôn 18 tuổi, lại có được linh hồn 28 tuổi, tất cả bắt đầu từ đầu, cuộc sống từ nay mở ra trang mới. Cũng không có tài sản, hắn cũng không thể làm cái gì, vậy từ trong du hí bắt đầu đi, lấy những kinh lịch của hắn trước kia chơi du hí, làm chức nghiệp ngoạn gia kiếm chút tiền là rất đơn giản.
Hắn nhớ rõ, thời điểm Tín Ngưỡng du hí mũ giáp vừa mới bắt đầu bán, vì để thông dụng, giá vô cùng rẻ, có ba loại A, B, C, mỗi loại bố trí không giống nhau, mức độ mô phỏng từ 76%-98% không giống nhau, tiện nghi nhất là loại C, chỉ cần 1300 điểm tín dụng là đủ rồi. Với tiền tiết kiệm hiện tại của Nhϊếp Ngôn, cũng đủ mua loại mũ giáp thấp nhất.
Trong du hí rất nhiều đồ vật, hắn đều nhớ rõ, nếu một lần nữa bắt đầu, không khó kiếm được một ít thành tựu.
Cất thẻ ngân hàng vào trong túi, ánh mắt Nhϊếp Ngôn dừng ở trên sách giáo khoa toán cao cấp bên cạnh, nếu như có thần linh, cầm lấy sách giáo khoa, giũ một lát, một tờ tiền giấy 100 đồng mới tinh rơi xuống, một vài thứ trong ký ức, lại hiện lên ở trong đầu.
Bỗng nhiên nhớ lại, lần đầu tiên hắn và Tạ Dao gặp nhau, chính là hôm nay, nguyên nhân là hắn cầm 100 đồng này đi ra tiệm thuốc mua thuốc.
Tạ Dao là bạn cùng bàn của hắn khi học cao tam, cũng là bông hoa của ban bọn hắn, từng đoạn chuyện cũ không dám nhớ lại kia, khiến người ta run cả tay. Tạ Dao mười năm sau, cùng Lưu Thụy tài tử trong ban được bọn họ công nhận yêu nhau, hai người di cư đến mặt trăng. Sau đó hắn và Tạ Dao gọi điện cho nhau vài lần, Nhϊếp Ngôn mới biết được Tạ Dao không chút nào vui vẻ. Tán gẫu lại chuyện cao trung, đều không ngừng thổn thức.
Nếu lúc trước hắn dũng cảm một chút, ở trước mặt Tạ Dao không nên nhát gan tự ti như vậy, có lẽ đã không bỏ lỡ.
Đôi khi, quay người lại đó là cả đời, trở thành tiếc nuối không thể vãn hồi.
Tạ Dao khi đó thích mặc váy màu trắng, xinh đẹp thuần khiết, bộ dáng của nàng vẫn khắc thật sâu ở trong lòng Nhϊếp Ngôn, một loại tưởng niệm phiền muộn, giống như tiếng sáo lúc hoàng hôn, xa xôi mà lại tĩnh mịch.
Nhϊếp Ngôn nhìn thoáng qua đồng hồ để bàn cũ nát không chịu nổi, kim đồng hồ chỉ vị trí ba giờ, chắc là còn kịp. Hắn cầm lấy tờ tiền giấy này, hướng dưới lầu mà chạy đi như điên.
Bọn họ ở vùng ngoại thành, vô cùng tiêu điều, đường cái cũ nát không hề trống trải, lúc gió thổi qua còn có cuốn theo rất nhiều bụi, hai bên lại không ít cây cối, ở dưới ánh nắng nóng cháy, vẫn xanh tươi, trên mặt đất hợp thành một mảnh bóng râm.
Sau giờ ngọ thời tiết ngay lúc nóng, không có người đi đường, xe cũng rất ít, ngẫu nhiên mới có một hai chiếc xe trôi nổi đi qua.
Kiếp trước Nhϊếp Ngôn rất chán ghét thành thị này, nhưng trọng sinh trở về đây, thấy lại địa phương hoang vắng này, Nhϊếp Ngôn chẳng những không có cảm thấy chán ghét, ngược lại, thân thiết như thế, đây là nơi hắn sinh hoạt 18 năm.
Nhϊếp Ngôn trước 25 tuổi tính cách nhát gan, cùng hoàn cảnh sinh hoạt sau đó có chút ít liên quan. Một tên tiểu tử quê mùa trong thành thị, bởi vì trong nhà đột nhiên có tiền, chuyển vào trường học quý tộc trong đô thị, vốn ở cao nhất cao nhị có được thành tích xuất sắc, đến bên kia chỉ có thể đếm ngược lên, còn thường xuyên bị người khác cười nhạo không biết cách ăn mặc, hơn nữa chuyện xảy ra lúc nghỉ hè, làm hắn thấy thiếu cảm giác an toàn, để lại bóng ma trong lòng, đến hoàn cảnh mới, lại nhút nhát tự ti, đến chỗ nào cũng tỏ ra hoàn toàn xa lạ, nếu không phải quen biết vài người bạn, nói không chừng tinh thần hắn sẽ hỏng mất.
Không nghĩ tới cách một kiếp, nhưng lại trở về điểm bắt đầu, Nhϊếp Ngôn sẽ không giống như kiếp trước.
Hắn trên đường chạy đến tiệm thuốc.
Kiến trúc chung quanh có chút cũ nát, dân cư tiêu điều, theo sự gia tốc của tiến trình thành thị hóa, mọi người ở những thành thị nhỏ đều đến thành thị lớn, thành thị nhỏ xuất hiện diện tích hoang vu lớn, dân cư càng ngày càng ít, qua hơn trăm năm nữa, nơi này sẽ gặp bị phá bỏ, một lần nữa biến thành đồng ruộng.
"Bên kia là trường học, bên này là siêu thị." Nhϊếp Ngôn như người sành sỏi, nhìn thấy những kiến trúc quen thuộc, tâm tình của hắn dần dần thoải mái hơn rất nhiều, ta đã trở về, ta thật sự đã trở lại!
Trước kia hắn luôn oán hận vận mệnh bất công, nhưng mà hiện tại, hắn lại phải cảm kích ông trời.
Ta muốn một lần nữa bước đi! Bước đi thật tốt! Nhϊếp Ngôn nhịn không được mà gào hét một tiếng, phát tiết tâm tình kích động trong lòng ra ngoài.
(1): Bát khổ: ngoài năm cái trên còn có 3 loại: già khổ, bệnh khổ và ngũ uẩn khổ
(2): Tiểu học ở Trung Quốc có sáu lớp: từ lớp Một tới lớp Sáu chứ không phải năm lớp như ở VN. Ở cấp sơ trung (tương đương cấp 2, phổ thông cơ sở) có ba lớp: sơ nhất, sơ nhị, sơ tam (tương đương lớp Bảy, Tám, Chín của VN). Tốt nghiệp sơ trung sẽ học tới bậc cao trung (trung học, phổ thông trung học, cấp 3 của VN), cũng có ba năm: cao nhất, cao nhị, cao tam. Tốt nghiệp cao trung có thể thi Đại học.
(3): Điển tích "Mộng hồ điệp" của Trang Tử là tên người ta đặt cho một đoạn văn trong sách Trang Tử của Trung Quốc. Đoạn văn này rất nổi tiếng, nó đã trở thành một điển tích thường dùng trong văn chương xưa ở Trung Quốc và Việt Nam.
昔者莊周夢為胡蝶，栩栩然胡蝶也。�� �喻適志與！不知周也。俄然覺，則蘧� ��然周也。不知周之夢為胡蝶與？胡蝶 之夢為周與？周與胡蝶則必有分矣。�� �之謂物化。
Xưa Trang Chu mơ hóa bướm, lượn bay như cánh bướm. Rất là thích thú! Chẳng biết bướm là Chu. Chợt tỉnh dậy, thấy Chu lại là Chu. Không biết trong mơ Chu biến thành bướm? Hay trong mơ bướm biến thành Chu? Cái này gọi là vật hóa. (Sưu tầm)
(4) Ý nói đạo trời sáng tỏ, rõ ràng